Beynin anahtarı
Bilim adamları, konuşma sırasında uygun kelimeyi seçen beynin anahtar bölgesini net olarak tanımladıklarını açıkladılar.
Konuşurken kullanacağımız kelimeyi benzerlerinin bulunduğu bir dağarcıktan seçeriz.
Bir hayvanı tanımlayabilmek için ‘köpek, kurt, kaplan, kedi, at…’ ya da
birinin mizacını anlatmak istiyorsak ‘sevimli, şirin, mutlu, çekingen,
üzgün…’ gibi kelime gruplarının içinden birini çekip çıkarırız.
Araştırmayı gerçekleştiren Doç. Dr. Tatiana Schnur ABD Rice
Üniversitesi’nde çalışan bir p***olog. Schnur, beyinin sol ön
kıvrımlarının (LIFG, ‘Left Inferior Frontal Gyrus’) konuşurken uygun
kelimeyi seçmede etkili olup olmadığını görmek amacıyla araştırmalarını
başlatmış.
TÜBİTAK'ın internet sitesinde yayınlanan habere göre, LIFG’nin
içerisinde konuşma yeteneğinin oluşturulmasından, yürütülmesinden ve
konuşmaların anlaşılmasından sorumlu Broca adı verilen bir alan
bulunuyor.
Schnur ve çalışma arkadaşları, araştırmalarını 16 sağlıklı gönüllü ve 12 afazi (konuşma yitimi) hastası üzerinde yürütmüşler.
Afazinin sebebi beyinde oluşan hasarlardır. Hasar sonucu dili anlama ya da üretme yetisi zarar görür.
Damar tıkanıklıkları, tümörler, beyin kanamaları, bakteriyel
enfeksiyonlar, viral enfeksiyonlar, beyin apseleri ve beyni etkileyen
zehirlenmeler afaziye neden olabilir.
Araştırmacılar, konuşma sırasında birbirleriyle rekabet eden kelimeler
arasından seçim yapılması işine LIFG ve sol temporal lobun (beynin yan
tarafında solda yer alan lob) tepki verdiğini, ancak bunlardan yalnızca
LIFG’nin doğru kelime seçiminde gerekli olduğunu söylüyorlar.
Sağlıklı gönüllüler ve afazi hastalarının katıldığı iki deneyde bu
kişilere çeşitli resimler gösterilerek isimlendirmeleri istenmiş.
İsimlendirme işlemi ilerledikçe kelimeler arasındaki rekabet
arttırılmış. Sağlıklı gönüllülerin katıldığı ilk deneyde kişiler
isimlendirmeleri yaparken beyin aktiviteleri fMRI (fonksiyonel Manyetik
Rezonans Görüntüleme) ile ölçülmüş.
İkinci deneyde, afazi hastalarının performanslarındaki ek***leri
sağlıklı gönüllülere kıyaslamışlar. Bu ek***likleri beyinlerindeki
hasarlı bölgelerle karşılaştıran haritalamalar yapılmış.
Araştırma sonucunda ‘Konuşma yeteneğinin yürütülmesi için gerekli olan
uygun seçimi yapma işinin düzgün yapılması için LIFG’nin bir bütün
olarak çalışıyor olması gerektiği’ sonucuna varılmış.