BIOS uzmanı olun

BIOS-Tuning: 10 püf nokta ile maksimum verim
BIOS'tan korkmayın, o sizden korksun! CHIP Online tavsiyeleri ile cesur bir BIOS uzmanı olun...


BIOS: Tavsiyelerimiz ile optimize edin

BIOS çoğu kişi için büyük bir bilinmezdir. PC veya laptop'unuzun en
önemli programı ilk bakışta çok karmaşık gelebilir. Ama korkmayın,
AKDENİZFORUM ile en önemli fonksiyonları bulup bunları ihtiyaçlarınıza
göre yapılandırabileceksiniz.

BIOS'u tanıyor musunuz? Bilgisayarınızı her açtığınızda sizi ya bir
"splashscreen" ile ya da RAM miktarı ve işlemci hakkında bilgi vererek
selamlar. Splashscreen, ekranın tamamını kaplayan ve çoğunlukla anakart
üreticisinin ismini gösteren bir resimdir. Bu ufak programın görevini
açıklamak her ne kadar kolay olsa da aslında son derece karışık bir
süreçtir: BIOS'un görevi, bilgisayarınızın en önemli bileşenleri ile iletişim kurup bunları işletim sistemini başlatabilecek bir duruma getirmektir.

Yani ana bellek (RAM), işlemci, ekran kartı, tüm sabit diskler ve optik
sürücüler BIOS tarafından tanınıp "kullanıma hazır" hale getirilir.
Sadece bu süreç başarıyla tamamlandığı zaman işletim sistemi de
donanıma erişebilir. Bu yüzdendir ki, BIOS'u sürekli olarak en güncel seviyede
tutmakta fayda vardır. Böylece BIOS'unuz IT branşındaki en yeni
gelişmelere Fransız kalmamış olur. Bu makalede BIOS'unuzu en iyi
şekilde optimize etme ve sisteminizden maksimum verim almaya yönelik 10
püf noktayı sizinle paylaşacağız. "Uygunluk seviyesi" tahminleri
sayesinde bahsi geçen işlemi yapabilmek için hangi bilgi seviyesinde
olmanız gerektiğini anlayabilirsiniz.

BIOS'a girmek için PC'nizi açtıktan sonra sürekli olarak "DEL" veya
"F12" tuşuna basın. Eğer yaptığınız değişikliklerin uygulanmasını
istiyorsanız programı "Save and Exit" komutu ile terk edin. Tam
tersinin gerçekleşmesini istiyorsanız hiçbir şeyi kaydetmeden BIOS'tan
çıkın.


Temel ayarlar: Önemli bilgilere göz atın
BIOS'unuz
yanlış tarihi veya yanlış saati gösterebilir. Endişelenmeye gerek yok.
Bu verileri kolaylıkla değiştirebilirsiniz. Aynı zamanda BIOS'tan
sisteminiz hakkında bilgi de öğrenebilirsiniz.


Saati ve tarihi değiştirmek
Bu bilgileri "Standard CMOS Features" (AMI-BIOS) başlığında
bulabilirsiniz. BIOS ilk satırda tarihi tanımlar. Dikkat: Amerikan
kökeni sebebiyle ilk önce ay gösterilir. Buna göre 04/21/2008'in anlamı
21 Nisan 2008'dir. "+" ve "-" tuşları ile öncesinde ok tuşları ile
işaretlediğiniz değeri artırıp azaltabilirsiniz. Saatte de aynı yöntemi
kullanabilirsiniz.
Uygunluk seviyesi: Acemi



Sistem bilgilerini görüntüleme
Hangi işlemciye sahip olduğunuzu öğrenmek mi istiyorsunuz? Yahut
BIOS'unuzun güncel sürüm numarasını mı? Birçok yeni sürüm "System
Information" adında yeni bir sekme veya alt menü sunar. AMI-BIOS'larda
bu noktaya "Standard CMOS Features", Award / Phoenix'de ise "Main"
sekmesi altından ulaşabilirsiniz. Burada işlemcinizin hızı veya ara
belleğin miktarı gibi önemli bilgileri öğrenebilirsiniz. Bu bölümde
yüklü olan BIOS sürümünü de öğrenebilirsiniz. Sonuç olarak bir
güncellemeye gerek olup olmadığını anlayabilirsiniz.
Uygunluk seviyesi: Acemi


Güvenliği artırmak: Erişimi şifreleyin
BIOS, PC'nizin hayati fonksiyonlarını bünyesinde barındırır. Eğer
bilgisayarınızda birçok kişi çalışıyorsa uygun bir koruma çok
önemlidir. BIOS, kendisini parola ile koruma imkânı sunar.


AMI-BIOS'ta parola oluşturma
AMI-BIOS'un başlangıç sayfasında parola oluşturabilirsiniz. "BIOS
Setting Password" girdisini bulun. Ok tuşları ile bu noktaya gelin ve
Enter'a basın. Sistem sizden yeni bir parola tanımlamanızı
isteyecektir. Ne şart altında olursanız olun bu parolayı not edin veya
aklınızda tutun, zira unuttuğunuzda BIOS'a erişemezsiniz. Sadece BIOS
verilerini standart ayarlara geri döndürmek parola korumasını kaldırır;
bu sefer de yaptığınız tüm ayarlar kaybolur.
Uygunluk Seviyesi: Acemi



Award / Phoenix BIOS'ta parola oluşturma
"Main" sekmesinde "Security" bölmesini görebilirsiniz. AMI-BIOS'a
paralel bir şekilde burada da "User Password" oluşturabilirsiniz. "Set
Password" noktasına gelin ve Enter ile doğrulayın. Sonrasında
parolanızı girmeniz gereken (karakterler şifreli olarak gözükür) farklı
bir pencere açılır. Şifreyi girerken dikkatli olun ve sakın unutmayın.
Belirttiğimiz gibi parolanızı unuttuğunuzda sadece BIOS ayarlarını
sıfırlamak tekrar BIOS'a erişebilmenizi sağlar.
Uygunluk seviyesi: Acemi


Donanım ayarları:Kimin çalışacağını siz belirleyin
Modern anakartlar sadece CPU'nuz için temel oluşturmaktan daha
fazlasını sunar. Birçok bileşeni doğrudan beraberlerinde getirirler.
Bunların arasında grafik, ses ve ağ kartı olabilir.


Onboard ekran kartını devre dışı bırakın
Eğer harici bir ekran kartı almayı planlıyorsanız mevcut onboard
(bütünleşik) ekran kartını devre dışı bırakmanız mantıklı olacaktır.
Gerçi ikisi de paralel çalıştırılabilir ama gereksiz yere elektrik
harcanmış olur. Sonuçta kartı hiç kullanmıyorsunuz. Bu yüzden BIOS'lar
bileşenleri devre dışı bırakma imkânı sunar. PC'si açılışından kısa bir
süre sonra BIOS'a girin. İngilizce terimlerle dolu gri veya mavi renk
bir ekranla karşılaşacaksınız. AMI-BIOS'ta ok tuşları ile "Integrated
Peripherals" kısmına gelin. Burada kural olarak "Onboard Devices"
isminde bir bölüm görürsünüz; yani doğrudan anakarta entegre edilmiş
donanımlar. "Onboard VGA" girdisini arayın ve değeri "Disabled" olarak
değiştirin.

Award / Phoenix BIOS'larda bütünleşik yongayı "Advanced Chipset
Features" altında bulabilirsiniz. Yaptığınız değişiklikleri kaydedip
BIOS'tan çıkın ve sisteminizi kapatın. Artık harici ekran kartınızı
takabilirsiniz. Monitör kablosunu bağlamayı unutmayın, zira onboard
ekran kartı artık devre dışıdır ve monitöre sinyal göndermez.
Uygunluk seviyesi: İleri düzey



Diğer onboard-bileşenleri açmak/kapatmak
Güncel anakartlar olası bir grafik yongası yanında Ethernet ve ses
kartları da sunar. Bu tip fonksiyonlardan fazla bir şey beklemeyenler
bütünleşik modellerle idare edebilir. Fakat müzik severler yine de
harici bir çözümden vazgeçmek istemezler. AMI BIOS'ta "Integrated
Peripherals" altında anakartınızın sunduğu tüm onboard yongaları
görebilirsiniz. Mesela "Onboard LAN Controller" bütünleşik Ethernet
kartını temsil eder. Normal bir kullanım için bu yonga fazlasıyla
yeter. Eğer harici bir Ethernet kartı kullanmayacaksınız bu değeri
"Enabled" olarak bırakmalısınız, zira diğer türlü internet bağlantısı
(DSL) mümkün olmayacaktır. "Audio Controller" bütünleşik ses yongasını
tanımlar. Eğer harici bir ses kartı kullanacaksanız bileşeni devre dışı
bırakın ve değerini "Disabled" olarak değiştirin. Artık Windows onboard
ses kartınızı tanımaz.
Uygunluk seviyesi: Acemi


Enerji tasarrufu: Tüm BIOS imkânlarını kullanın
BIOS, Windows ile yaşamanızı kolaylaştıran ve enerji tasarrufu
yapmanızı sağlayan birçok farklı özellik sunar. Tanımadığınız
terimlerden korkmayın.


ACPI'yi etkinleştirin
Advanced Configuration and Power Management Interface (ACPI),
Windows'un donanımınızı sorunsuzca ve hızlı bir şekilde tanımasını
sağlar ve enerji-yönetimi ile ilgili ayarları içerir. BIOS bu
fonksiyonu devralmaz, bilakis sadece kullandığınız işletim sisteminin
bu komut setlerini kullanabilip kullanamadığını tanımlar. Eğer Windows
kullanıyorsanız ACPI'yi etkinleştirmeniz yararınıza olacaktır. Uygun
girdiyi "Power Management Setup" (AMI ve Award / Phoenix) menüsünde
bulabilirsiniz. Menüde farklı değişkenleri de tanımlayabiliyorsunuz. Bu
başlık altında genellikle "S1" tipini ön ayarlı olarak gösterilir. Bu
da işlemcinin enerji tasarrufu yapmak için "Throttle" modunu es geçtiği
ve birkaç özelliğini devre dışı bıraktığı anlamına geliyor. S2 gelişmiş
bir uyku modudur, S3 doğrudan bekleme, S4 dinlenme ve S5 de Soft-Off
ismindeki modu ifade eder (sistem sanki kapatılmış gibidir). Bu
fonksiyonları zaten Windows'tan tanıyorsunuz; oradaki isimlendirmeler
de birbirine benzerdir ve aynı etkiyi yaratırlar. PC'niz için uygun
olduğunu düşündüğünüz uyku-modunu "S" değerlerini değiştirerek
tanımlayın. Ayarladığınız değer PC'nizin açma tuşuna bastığınız anda
etkin hale gelir.
Uygunluk seviyesi: İleri düzey



Güç düğmesinin görevini yeniden atayın
Eğer Windows veya Linux kullanıyorsanız güç düğmesine bastığınızda
sisteminiz düzgün bir şekilde kapanacaktır. Fakat BIOS'ta bu düğmenin
işlevini ACPI ayarına uygun bir şekilde değiştirebilirsiniz. Standart
olarak güç düğmesinin fonksiyonu "Power Off" olarak atanmıştır. Bu
değeri + - tuşları ile "Suspend" olarak değiştirin. Hangi "S" değerini
(yukarıya bakın) tanımladıysanız düğme o görevi yerine getirecektir.
Örneğin S3'ü (yani bekleme modu) seçtiyseniz PC'niz tek bir tuşa
basmanız ile bekleme moduna girer. Aynı şekilde çabucak da bekleme
modundan çıkar. Artık hangi Windows'u kullandığınız önemli değildir;
Bekleme (Stand-by) modunu her zaman kullanabilirsiniz.
Uygunluk seviyesi: İleri düzey


Overclock: Her şeyi doğrudan BIOS ile yapın
Her BIOS ince ayarının doruk noktasını elbette CPU overclock'u
oluşturur. BIOS, PC'nizden daha fazla performans almanız için gerekli
her şeyi sunar. "Eğer bir şeyler ters giderse" diye korkmayın...


İşlemci overclock
İyi bir ince ayar demek CPU'yu dikkatlice overclock etmek demektir.
Bunu doğrudan BIOS üzerinden halledebilirsiniz. Sisteminizin
istikrarını ölçmek içinse Windows altında farklı programlar kullanmanız
gerekiyor. AMI-BIOS'larda bu ayara "Cell Menu" üzerinden
ulaşabilirsiniz. Kural olarak bu menü BIOS başlangıç ekranının sağ
tarafında bulunur. Bu noktayı ok tuşlarının birisi ile seçin ve Enter'a
basın. Sonrasında farklı verilerin bulunduğu uzun bir liste
göreceksiniz. Bizi ilgilendirecek olan kısım öncelikle "Adjust CPU FSB
Frequency" alt girdisi olacak; işlemcinizin FSB hızı (Frontside Bus)
buradan kontrol edilir. Anakart tipine göre değişebilen bu değer
standart olarak 233, 266 veya 333 olarak değişir. Bu değeri ufak
adımlar halinde yükseltin (her test denemesi için 5 puan yukarı),
yapılandırmayı kaydedin ve sisteminizi yeniden başlatıp Windows'a
girin. Sisteminizin istikrarını ölçmek için bir benchmark aracı
çalıştırın ve CPU sıcaklığının asla 70°C değerini geçmemesine dikkat
edin. Sisteminiz istikrarını yitirmediği ve sıcaklık düşük seviyelerde
kaldığı sürece yukarda anlattığımız süreci tekrarlayın. Phoenix-BIOS'ta
bu fonksiyonu "Advanced" sekmesi altında bulabilirsiniz.
Uygunluk seviyesi: İleri düzey



Ayarları geri almak
İster abartılmış bir overclock, ister kazayla devre dışı bırakılan bir
bileşen olsun: BIOS denemeleriniz bazen ters gidebilir. "Load Fail-Safe
Defaults" alt girdisini uyguladığınızda sisteminizin istikrarlı olarak
çalışacağı yapılandırma tekrar geri yüklenir. Fakat bu ayarı sadece
test şartları altında kullanın, zira BIOS bu durumda birçok değerli
fonksiyonu devre dışı bırakır. Ayrıca geçmişte yaptığınız ayarlarda
kaybolur. Buna karşın "Load Optimized Defaults" alt girdisi PC'niz için
en uygun ayarlardan oluşan bir duruma geri dönüş yapar. Tavsiye
edilebilecek bir adım, zira diğer durumda farklı donanımlar
tanınmayabilir.