Türk vergi sistemi
Ünite1. Gelir vergisi
Gelir vergisinde mükellefiyet
Verginin konusu
Gerçek kişinin kazandığı gelirdir türk gelir vergisi bu 2 teoriyi kabul etmiştir.
Kaynak teorisi:üretrim faktörlerinin Etkisi ile ortaya çıkıp sürekli olması
Net artış teorisi:kişinin sahip olduğu Değerlerde artışlardır. (miras) –türk gelir vergisi bu teoriyi
mükellefiyet
Tam mükellef:türkiyede yerleşik olanlardır.Tr dışında bulunan kişinin tam mük.olması -Tc vatandaş olması –y.dışı kurumlarına çalışması
dar mükellef::Tr yerleşik olyanlardır.önşart TR de kazanç ve irat sahibi olmalarıdır.
Sonuçlar: tam mükellefler: sakatlık indirimden –sigorta indiriminden yararlanır.
Dar mükellefler: Tr de kazançların vergidsini öder.-ihracat istisnasından yararlanır.diplomat ve ücret istisna muaflığı
Vergiyi doğuran olay.
Vergi alacağı olması için vergiyi doğuran olay olması gerekir.(gelir)
Ticarikazanç (gerçek usulde) zirai kazanç (bilanço ve işletme usulu) ücret- gayrimenkul-serbest meslek(tahsil)
Gelir gerçek usulde tespit edilir:
Gelir vergsinin özellikleri. Kişisel-yıllık-gerçek-safi Safi(gelir için yapılan giderlerin gayrisafi gelirden düşülmesidir.)
Ünite 2. TİCARİ KAZANÇ
Ticari kazanç: her türlü sıani ve ticari faaliyetlerden doğan kazançlardır. Özel kazanç (maden.borsa.özel okul./hastane.diş protez)
Sermaye şirketi (gelir ver.mükellefi)
Şahıs Şirketi
Kolektif Adi komandit
Gelir vergisi mük. Değildir.. Komandite ortağın kazancı: ticari kazanç
Ortakların kazancı gelir verg mükellefidir. Komanditer kazancı : Menkul ser. İradı.
Ortakların kazancı ticari kazançdır.
(Ziraat uğr.kol.şirk.oratkların geliri ticaridir.)
TİCARİ KAZANCIN GERÇEK USULDA TESPİTİ
1 BİLANÇO ESASINA GÖRE TESPİT (1.sınıf tüccarlar) D.S Özsermaye Vergilendirme döneminde eklenen değerler buradan çıkarılır.
D.B Özermaye
2 GELİRİ BİLANÇO ESASINA GÖRE TESPİT EDİLENLER (1,sınıf tacir)
Vergi bilançosu: Vergi hanunları göz önüne hazırlanan bilançodur.(sermaye dikk.alınmaz)
3 İŞLETME HES.GÖRE TESPİT (2.sınıf tüccarlar tutar)
Amortismanlar giderden düşülür .- Basit usulde ticari kazanç tespiti : hasılattan giderin düşülmesidir.
TİCARİ KAZANÇ MUAFİYET VE İSTİSNA
Esnaf yatırım indirimi (2006 da kalktı- 2008 son) ihracat istisnası
Adi komandit ve koamnditer oratğı basit usulde vergilendirilir.
ÜNİTE 3.ZİRAİ KAZANÇ (Ekim.dikim.bakım.ıslah.arıcılık.damızlık)
Zirai kazançlarda gerçek usulde vergilendirme : İşl. Büyüklüğünü aşan ve kanunda belirtilen alet edavatlardır.
Yarıcılık : sahibinin arazisini kiraya vermesidir- Gayrimenkul serm. İradı.- (tarım mak.başkalarına kiralanması)-sürekli olması gerekir.
Ürünlerin satılmak amacıyla dükkan açılması Zirai faaliyet- sonrası ticari faaliyet
Kolektif ve Adi Komandit Şirketler=zirai faaliyetlede uğraşsalar kazancı ticari kazançtır.(koll.şirk.ort.kazancı ne olursa olsun tic.kazanc)
ZİRAİ KAZANCIN TESPİTİ
- Gerçek usul(işk.büyüklügünü aşan çiftçiler vemotorlu araç sahibi olanlar)
-Bilanço esasına göre(yevmiye –büyük defter-envanter-)
-işletme hes.göre - (tespit usulelrinden diğerine geçme sınırı 2 yıldır)
Zirai kazanç = gerçek usul ve stopaj yoluyla vergilendirilir.
Zirai kazaçlarda vergilendirme : Hayvanlar ve ürünleri(borsalı %1 .Borsasız%2) diğer zirai kazançlar (borsalı %2 borsasız%4)
SERBEST MESLEK KAZANCI (Avukat.doktor)
Uzmanlaşmış emek ve sermayeden doğar. –bağımsızdır-uzmanlığa dayanır-emek 1.dir sermaye 2.dir.mesleki dip-sürekli-ticari olması
SERBEST MESLEK KAZANCI TESPİTİ ( Hasılattan gider düşülür)
Ebe-sünnetçi-sağçmemuru-arzuhalci vergiden muaftır. Dar mükellef olan Serbest mes.erbabı Stopaj yoluyla vergilendirilir .stopaj yoksa münferit beynanme verir. Ser.Mes.uğraşan koll.şir.ortagın geliri = serbest meslek kazancıdır.
ÜNİTE .4 GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI.(taşınmaz) VE MENKUL SERMAYE İRADI.
İrtifak hakkı :Sahipelerine başkasına ait şeyi kullanma veya yararlanma hakkı.
İntifa hakkı: Gayrimenkullar üzerinde kurulan şeyi kullanma hakkı veren irtifa hakkıdır.
O yıla aitse kira = tahsil edildiği yılın hasılatı
Hasılat tahsilat zamanı Geçmiş yıla aitse kira=tahsil edildiği yılın geliri
Gelecek yıla aitse kira (peşin tah.)=ilgili yılın hasılatı
Emsal kira bedeli: Az vergi –düşük kira yı önlemek içindir.Bina ve ara %5 - intifa-irtifak telif… %10
Hasılat –gider =safi gelir. – Kiraya veren aydınlatma-ısıtma-onarım gider olarak gösterebilir.
Götürü gider =hasılatın %25 dir.
MENKUL SERMAYE İRADI(Sermaye ve para temsil edilen değerlerden elde edilen kar payı.faiz. kira- hissenedi.tahvil.mevduat)
Özel olarak Menkul sermaye iradı gelirler =his.senedi kar payları-iştirak payları-idare mec.başk.ve üyelerine önden kar payları-alacak faizleri-mevduat faizleir-senetlerin iskonto edilemsi-vadesi gelmemiş kuponların satışı)
Menkul sermaye iradı sayılmayan gelirler: -iştirak payları geliri-iştirak payların itfa karşılığı gelir.
Ünite 5.ÜCRETVE DİĞER KAZANÇLAR
Ücretin unsurları: işveren bağlı-işyerine bağlı-hizmet
Özel olarak ücret sayılanlar: dul.emekli aylıkları-meclis başk..ve üyelerine –yön.kurlu ve tasfiye –bilirkişi..hakem .jüri-yapılan hiz. Karşı ileride hizmetler(tcdd)
İNDİRİMLER (Gayrisafi gelirden indirilebilecek giderler)
Kamu kurumları için yapılan giderler(657-oyak)- Emekli sandığı.ssk yapılan ödemeler- asgari geçim indirimi(16 yaş ve mük.kendisiiçin %50çalışmayan eş%10 ilk 2 çocuk%7,5 diğer çoçul %5) - sakatlık 1.derece %80- 2,derece %60 3,derce %40
Gayrisafi ücret:Hizmet erbabına verilen para.ayın ve sağlana menfaatlerin toplamıdır.
Ücreti asgari ücret bağlı olarak tespit edilecekler: Serbest mes.erbabı-özel şöfor-özel inşaatlar(kendi şahsi için)-sanat okulu atölyesinde çalışan öğrenciler- yabancı ülkelerde kurumlar tarafından ödenen emekli yetim aylıkları-sanayide çalışanalr
Gider karşılığı indirimler: harcıhah-seçim-yakacak
Ücretlerde muafiyet: Diplomat muaflığı-çırakların asgari ücrete geçmeyen ücretler-sanat okulunda atölye çalışanlar-y.dışı sosyal primi ödenenler
DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR (sürekli olmayan .gelir vergisi yükümlülüğü doğuran kazançlar)
Menkul kıymetlerin elden çıkarılması-hakların elden çıkarılması(ruhsat.marka.imtiyaz)- telif .ihtira beratı-ortaklık ve his.elden çıkarılmasıç-faaliyetleri durdurulan işletme.
ARIZİ KAZANÇ=sürekli olmayan.arada bir serbest mes. Faaliyetinden doğan kazançtır.
ÜNİTE 6.BEYAN ESASI EV TÜRLERİ
Hilafına mümkün olmadıkça Gelir Vergisi mükellef kazancını beyan eder.
Beyanname Yıllık
Muhtasar (işverenler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte toplu olarak vergi dairesine bildirilmesidir.)
Münferit (dar mükellef)
Gelirin toplama kuralı : Kişilerin kazancının vergilendirilmesi.
Gelirin toplama amacı : vergi ödeme gücüne ulaşılmasını sağlamak.
Tam mükellefiyette gelir vergisi toplanmayan durumlar: Gelir ver. Zirai kazançlar – Birden fazla işverenden alınan ücretler
Gelirden yapılacak mahsup-indirimler
Geçmiş yıl zararların mahsubu: 5 yıl bağışlar(okul-dernek-arge Sigorta primleri-sakatlık-doğum primi) gelirden düşülebilir.
Yıllık beyanname verilme zamanı: basit usul : 1-25 şubat yurdu terk edenler : 15 gün
Gerçek usul : 1-25 mart ölenler : 4 ay
Muhtasar beyanname: 1 ay içindeki ödemeler karlar ertesi ayın 23, günü akşamı
Çalıştırdıkları kişiler 10 dan fazla kişi = her 3 ay
Münferit beyanname: Dar mükellefler (15 gün )içinde verir.
Ünite 7. VERGİNİN TARHI.TAHAKKUK VE TAHSİLİ
Verginin tarhı: vergi alacağının kanunlarda gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle tespit eden idari muameledir.
1beyan esasına göre =mükellefin beyanına göre tarh edilir.
2basit usulde tarh
3ikmalen tarh 0önceden tarh edilen vergiye ek alınan vergi.
Dar mükelleflerin vergileri beyannamelerini verme mecbur oldukları yerin vergi dairesinde tarh olur.
Vergilendirme dönemi .Gelir Vergisi vergilendirme geçmiş takvim yılıdır.(2007)
Vergi kesintisinin mahsubu (5 )
Mahsuplar yabancı memleketlerde ödenen vergiler
Geçici vergi( Gelir vergisinden mahsup edilir %15)
VERGİNİN TAHAKKUKU (TARH EİLEN VERGİNİN ÖDENECEK SAFHAYA GELMESİDİR)
ŞUBAT 1-25 ŞUBAT –HAZİRAN
MART 1-25 MART- TEMMUZ
Münferit beyanname verilen kazançların faaliyetleri son bulduktan 15 gün içinde vergi dairesine ödenir.
Gelir vergisi min. %15 max:%35
tarafından 
Konu: türk vergi sistemi 1-7 arası üniteler 