Ekonomik istikrardan kastedilen şey fiyat istikrarı ile birlikte tam
istihdamında sağlanmasıdır. Ancak eksik rekabet piyasası şartlarında
ötürü bunu sağlamak mümkün olmayabilir. İşsizlik ile enflasyon arasında
ters yönlü bir ilişki vardır. İşsizliğin azalması maliyetleri
arttıracağı için fiyatları arttırarak enflasyona neden olur. İktisatta
bunu inceleyen ilk iktisatçı E.Philips’dir.Kısa dönemde gerçekleşen bu
olay uzun dönemde ortadan kalkar.Uzun dönemde İşsizliği etkileyen bir
çok konu olduğu için direkt bağlantı oluşmaz.Bu nedenle kısa dönem
Philips eğrisi azalan eğilime sahipken, uzun dönem philps eğrisi düşey
eğilimlidir.
Enflasyonist Ortamda Durgunluk
1970’li yıllarda ortaya çıkan enflasyon olgusu, ekonomik istikrar
politikasının temel amaçlarının birbirinden ne kadar uzak olduğunu
gösterir. Bu olay enflasyonun ilerlemiş halidir.Üretimdeki daralma
nedeniyle oluşur.
Ekonomik Büyüme
Bir ülkede ki GSMH’nın yıldan yıla artmasıdır. Gelişmiş ülkelerde
sanayileşme tamamlandığı için nispeten daha düşük bir ekonomik büyüme
oranı vardır.
*Ekonomik Büyüme ve Ekonomik Kalkınma, Maliye politikasının uzun dönemli amaçlarındandır.
Adil Gelir Dağılımı
Bu ülkede ki GSMH’nın ülke nüfusuna düzenli bir oranda dağıtılmasıdır.
Maliye Politika araçlarından artan oranlı vergi uygulamasıyla gelir dağılımındaki adaletsizlik giderilmeye çalışılır.
Ödemeler Bilânçosu Dengesi;
Bir ülkenin diğer ülkelerle yapmış olduğu ticaretin
muhasebeleştirildiği kayıt sistemidir. Amaç; ülkeye giren döviz miktarı
ile çıkan döviz miktarını dengeye getirmektedir.
Maliye Politikasının Araçları;
Genişletici Maliye Poltk. T(vergi)Azalır yâda G(Kamu harcaması)ArtarToplam talep Artar
Daraltıcı Maliye Poltk. T Artar ya da G Azalır. Toplam Talep Azalır.
Dolay Vergi=KDV
KDV oranı, Maliye Politikası aracıdır. Ancak; KDV hâsılatı Maliye Politikası aracı değildir.
Maliye Politikası temel olarak devlet bütçesi aracılığıyla
gerçekleştirilmekte, bu nedenle bütçeyi oluşturan harcama ve gelirlerde
ki değişikliklerden de etkilenir.
Devlet bütçesinde ki açık veya fazla Maliye Politikasının en önemli
araçlarıdır. Devletin belirlemiş olduğu vergi oranları yapmış olduğu
harcamalar bütçenin açık veya fazla vermesinde etkilidir.
Maliye Politikasının Etkisinin Ölçülmesi;
Maliye Politikası uygulanmasının iki nedeni vardır. Bunlar;
— Maliye Politikalarının özel harcamaları nasıl etkilediğini görmek,
— Bir ülkede daha önce uygulanan Maliye Politikasının etkisini ölçmektir.
BÜTÇE FAZLASI Devlet Geliri(vergiler) > Devlet HarcamalarıDaraltıcı etki yaratır. Toplam Talep(AD)Azalır.
BÜTÇE AÇIĞI Devlet Harcamaları > Devlet Gelirleri Genişletici etki yaratır. Toplam Talep(AD) Artar
— Kamu Gelirlerinin kamu harcamalarını aştığı duruma; Bütçe Fazlası
denilir. Bütçe fazlası ekonominin durumuna göre ikiye ayrılır.
a-) Cari Dönem Bütçe Fazlası= bir ülkede içinde bulunulan yılda eldeki
kaynaklar ile elde edilen çıktı düzeyine cari kıstı. Bu dönem de oluşan
bütçe fazlasına “Cari Bütçe Fazlası” adı verilir.
C B F = T . ( Y . t ) . G
Vergiler Çıktı Vergi Kamu Harç.
| Oranı |
| |
|______________________|
GELİR
b-) Tam istihdam Bütçe Fazlası= Bir ülkede ki bütün kaynaklar ile
yapılan üretim miktarına tam istihdam çıktısı ( potansiyel çıktı) adı
verilir.Bu durumda oluşan bütçe fazlası Tam İstihdam Bütçe Fazlasıdır.
T İ B F = T . ( Y* . t ) . G
Vergiler Tam İstihdam Vergi Kamu
| Çıktısı Oranı | Harç.
| |
|___________________________|
GELİR
Tam istihdam Bütçe Fazlasının Sakıncaları;
1- Maliye Sürüklenme; Büyüyen bir ekonomik bütçe gelirlerinde ki
otomatik artışın ekonomi üzerindeki yarattığı ters etkiyle ekonomiyi
aşırı şekilde hareketlendirmesidir
2- Hesaplama Sorunu; Belirli değerlerin potansiyeli hesaplamada yetersiz kalması
3- Fiyat Düzeyi Sorunu; Ekonomide ki aşırı hızlanma ile ortaya çıkan fiyatlar genel düzeyindeki istikrarsızlıktır.
MALİYE POLİTİKASININ SINIRLARI
A-İşlemsel Sınırlamalar(Gecikme Sorunu);
— Karar alırken (Hangi Politikanın uygulanacağı kararı)
—İlk etki ne zaman ortaya çıkacak (uygulanan politikanın etkisi kendini ne zaman gösterecek)
—Sonuç etkisi ne zaman (uygulanan politika sorunu ne zamana kadar düzenleyecek)
Zamanlama ve büyüklük gibi işlemsel bazı sorunlardır.Maliye
Politikasında uygulanan politikanın sonucu hemen ortaya çıkmadığı için
oluşur.Maliye Politikası değişikliğinde hangi politika uygulanacağına
dair karar alınırken karar alma gecikmesi kara alındıktan sonra
uygulamaya gecikirken de uygulama gecikmesi ortaya çıkar.
B-Yapısal Sınırlamalar; Ekonominin içinde bulunduğu durumdan kaynaklanır.
Örneğin 1 ;
Ekonomide toplu bir durgunluk varsa;
T(vergiler) Azalır ya da G (Kamu harcamaları )Artar AD (Toplam Talep) Artar ekonomik Durgunluk Azalır.
Ekonomik durgunluk sadece bir sektörde ise;
Genişletici Maliye Politikası o sektörü düzeltir, diğer sektörlerde
aşırı hareketlenmeye neden olur. Bu da ENFLASYONA neden olacaktır.
Örneğin 2 ;
*Tam istihdam varken ücret artışı talep edilirse
Maliyetler Artar Üretim Miktarı Azalır Fiyat artar ENFLASYON
Artar ”enflasyonu düşürmek için maliyetler düşürülmeye çalışacak”İşçi
Çıkartma İSİZLİK Artar.
C-Politik sınırlamalar; Maliye politikasını uygulayan siyasilerinin politik düşüncelerinden kaynaklanan sınırlamalardır.
ÜNİTE:3
EKONOMİK İSTİKRARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE MALİYE POLİTİKASI
*Keynesyen Yaklaşıma Göre; Piyasa ekonomisinde kendiliğinden toplam
talep düzeyini, tam istihdam gelir düzeyini sağlamak mümkün
değildir.Ekonomi eksik istihdam da dengededir.
*Devlet Maliye politikasını uygulayarak dengede ki milli gelir düzeyini yükseltmeye çalışır.
—Dışa Kapalı Ekonomik Denge —
Y = C + Io + Go
GSMH(Gelir) Tüketim Yatırım Kamu Harc.
Basit keynesyen modelde GSMH’nın(Y) nihai mal veya hizmet talebinin
parasal değerlerinin toplamına eşit olduğu söylenir.dışa kapalı bir
ekonomide denge; tüketim(C), Yatırım(I), ve Kamu harcaması(G)
toplamından oluşur.Bu modelde yatırımlar faizden etkilendiği için kamu
harcamalı ise;siyasi politikalara bağlı olduğu için otonom kabul edilir.
*Tüketimi belirleyen harcanabilir gelirdir.
Harcanabilir Gelir(Yd); vergiler düşüldükten sonra, kişinin gelirinin harcayabileceği bölümüdür.
= Co + c . Yd Yd = Y - To
Otonom Tükt. Marjinal Harcabilir Net Basit Vergiler
Gelirden | Tüketim Eğilm. Gelir | Gelir Gelir
Bağımsız | |
|_______________________|
Uygulanmış Tüketim
Otonom Tüketim(Co);kullanabilir gelir düzeyinden bağımsız tüketim miktarıdır.
Harcanabilir tüketim(C); Gelir arttıkça tüketimin artan kısmıdır.
Ne kadar artacağını belirleyen orana ise Marjinal Tüketim Eğilimi(c)
denilir.
Kamu Harcamaları Çarpanı; Kamu harcamalarında başlangıçta ki miktara göre gerçekleşen değişimi gösteren orndır.
Kamu Harcaması Çarpanı(K) K =___1___
1 - c
Yapılan Kamu Harcaması çarpan oranında gelire yansır.
Y = k . /\G
Çarpan Kamu Harcamasındaki
Değişiklik
ÖRNEK 1 = Marjinal Tüketim Eğiliminin %75 olduğu bir ekonomide yapılan
300 birimlik bir kamu harcaması 1000 birim olan başlangıç gelirini
nasıl değiştirir.
k = 1_ __1__ _1_
1 - c 1- 0,75 0,25
Y = k . /\ G _1_ . 300 1.100 . 300 4 . 300 = 1,200
0,25 25
ÖRNEK 2= Çarpan katsayısının 2 olduğu bir ekonomide marjinal tüketim eğilimi kaçtır?
k = _1_ 2 = _1_ (içler dışlar çarpımı yapılır) 2.( 1 – c ) =1 2 - 2c = 1 2c =1 c=_1_
1 - c 1 – c 2
Vergi Çarpanı = Vergi çarpanı devletin uygulamış olduğu vergi
politikasının gelirde ne kadarlık bir etki yarattığını gösterir.
Y = k . /\G
Y = _1_ . /\G
1 – c
Y = _1_ . (C . /\To) yani kısaca Y = - 1 (C . /\To ) “ /\ To=Vergideki değişik”
1 – c 1 – c
ÖRNEK 3= Marjinal Tüketim Eğiliminin 0,75 olduğu bir ülkede devlet
300 birimlik bir vergi uygulaması yaparsa gelirdeki değişim ne kadar
olur?
Y = _1_ . (0,75 . 300 ) 1 .100 . ( 75 .300 ) 4 . (75 . 3) 4 . 225 = - 900
1- 0,75 25 100
N O T = Vergideki artış, Geliri (Y) azaltır.
Vergideki azalış, Geliri (Y) arttırır.
*******ÖNEMLİ NOT= Vergi çarpanı, normal çarpanın bir eksiğinin negatif
işaretlisidir. Örneğin; yukarda çarpan “4” vergi çarpanı bi eksiğinin
negatiflisi yani “ - 3” tür.
Denk Bütçe Çarpanı = Devlet bütçesinde gelir ve giderlerin
birbirine eşit olması durumuna bütçe denkliği,bu durumda yapılan bir
harcamanın gelirde ne kadarlık bir etki yaratacağını gösteren orana
“Denk Bütçe Çarpanı” denir.
Denk Bütçe Çarpanı her zaman için 1’e eşittir.
ÖRNEK 4 = Marjinal tüketim eğiliminin %80 olduğu ekonomide yapılan 400 birimlik kamu harcaması ;
a- Gelirde nasıl bir etki yaratır?
b- Bütçe denkse gelirde nasıl bir etki yaratır?
a- K = __1__ = 1._ 1.100 = 5 5.400= 2000
1 - 0,80 0,20 20
b- K = 1 . 400 = 400
tarafından 
Konu: Maliye Politikası 1-4 ünite YENİ 
