H.Z YAKUP

Kur'ân'da adi geçen peygamberlerden biri.


Ya'kûb (a.s)'in soyu, ishâk (a.s) vasitasiyle ibrahim (a.s)'a
dayanmaktadir. O, ishak (a.s)'in ve ishak (a.s) da ibrahim (a.s)'in
ogludur. Annesinin adi Refaka'dir. Kardesi Ays ile beraber, ikiz olarak
dogmustur. Kardesinin ardindan dogdugu için ona Ya'kûb denmistir.


Ya'kûb (a.s)'in diger bir adi da israil'dir. Kardesi Ays'tan
kaçarak dayisinin yanina giderken gündüzleri saklanmis ve geceleri
yürümüstür. Bundan dolayi kendisine isrâil denmistir. Kelime olarak
isrâil geceleyin (Allah'a) yürüyen demektir (et-Taberî, Tarih, Misir
1326, I,162 vd.).


Ya'kûb (a.s)'in dogumu ve peygamberligi daha önceden müjdelenmisti. Onun bu durumu Kur'ân'da söyle haber verilmistir:


Biz ona (ibrahim (a.s)'in hanimina) ishâk'i müjdeledik. ishâk'in ardindan da (torunu) Yaküb'u"(Hûd, 11/71).


Bu âyette ayni zamanda, Yakûb (a.s)'in yukarida sunulan soyu da dile getirilmistir.


Ya'kûb (a.s), önce dayisi Lebân'in büyük kizi Leyya ile ve ondan
sonra ad küçük kizi Râhil ile evlenmistir. Leyya'dan Rabil, Yehuza,
sem'ûn ve Lavi adindaki ogullari dogmustur. Râhil'den de Yûsuf ve
Bünyamin dünyaya gelmistir. Ya'kflb (a.s)'in diger iki hanimindan alti
oglu daha vardi. Toplam on iki erkek evlada sahipti (ibn Kuteybe,
Kilabu'l-Meârif, Beyrut 1970,19; ibn Haldun, Tarih, Beyrut, 1971, I,
39).


Kur'ân'in birçok yerinde Ya'kûb (a.s)'in peygamberliginden ve
çesitli faziletlerinden bahsedilmektedir. Onun peygamberligini dile
getiren bazi âyetlerin meâli söyledir:


Nihayet (ibrahim) onlardan ve Allah'in disinda taptiklari seylerden
uzaklasip bir tarafa çekildigi zaman, biz ona ishâk'i ve Ya'kub'u
bagisladik ve her birini peygamber yaptik. Onlara rahmetimizden bagista
bulunduk ve kendilerine güzel ve üstün bir san, söhret nasip ettik"
(Meryem, 19/49, 50).


"Nûh'a ve ondan sonra gelen peygamberlere vahyettigimiz gibi, sona
da vahyettik. Nitekim ibrahim'e, ismail'e, ishak'a, Yakub'a,
torunlarina, isâ'ya, Eyyüb'e, Yûnus'a, Harun'a, Süleyman'a da vahyetmis
ve Davud'a da Zebur'u vermistik" (en-Nisâ, 4/163).


Ya'kub (a.s)'in kuvvetli, basiretli ve halis (samimi) bir kisilige sahip oldugunu anlatan bazi âyetlerin meâli de söyledir:


Kuvvetli ve basiretli kullarimiz ibrahim'i, ishâk'i ve Ya'kûb'u da
an. Biz onlari ahiret yurdunu düsünme özeligiyle temizleyip, kendimize
hâlis kul yaptik" (Sâd, 38/45, 46).


O, diger peygamberler gibi Allah'in hidâyetine erdirilen ve güzel
davranan yüce bir kisi idi. Kur'ân'da bu hususta söyle buyurulmaktadir:


"Biz ona (ibrahîm'e) ishâk'i ve ishâk'in oglu Ya'kûb'u da hediye
ettik. Hepsine de dogru yolu gösterdik. Nitekim daha önce Nûh'a ve onun
soyundan Dâvud'a, Süleyman'a, Eyyûb'e Yûsuf â Musa'ya ve Harûnâda yol
göstermistik. Biz güzel davrananlara böyle karsilik veririz" (el-En'âm,
6/84)


Bir de Ya'kub (a.s) rüya tabir etmeyi de bilirdi. Yüce Allah Kur'ân-i Kerîm'de bu hususu söyle haber vermistir:


"Hani bir zaman Yûsuf babasina: Babacigim, ben (rüy'a) on bir
yildiz, günesi ve ayi gördüm. Bunlari hepsinin bana secde ettiklerini
gördüm, demisti. (Babasi Ya'kub ona söyle demsti): Yavrum, rü'yani
kardeslerine anlatma, sonra sana bir tuzak kurarlar. Çünkü seytan,
insana apaçik bir düsmandir! Böylece Rabb'in seni seçecek ve sana
rü'yada görülen olaylarin yorumunu (veya Allah'in kitabinin ve
peygamberlerin sünnetlerinin inceliklerini) ögretecek. Sana ve Ya'kûb
soyuna nimetini tamlayacaktir. Nasil ki atalarin ibrahim'e, ve ishâk'a
da nimetini tamamlamisti. süphesiz Rabb'in bilendir, hikmet sahibidir"
(Yûsuf, 12/4, 5, 6).


Ya'kûb (a.s) bitmeyen tükenmeyen güzel bir sabra sahipti. O,
sabriyla ve ümidiyle örnek bir peygamberdi. Kendisi, evlad acisi ve
evlad ihanetiyle imtihan edildi. Kur'ân'da, onun hayati, Yûsuf (a.s)'in
hayati ile iç içe anlatilmistir. Ya'kûb (a.s)'in gözlerinin
kaybolmasina, saçlarinin agarmasina ve belinin bükülmesine sebep olan
bu evlad imtihani ve onun örnek sabri, Kur'ân'da söyle haber
verilmistir:


"(Ya'kûb kendisine hiyanet eden çocuklarina söyle dedi): Herhalde,
nefisleriniz size bu isi süsleyerek sizi ona sürükledi. Artik bana
güzelce sabretmek kaliyor. Belki de Allah, onlarin hepsini bana
getirir. Çünkü O, bilendir, herseyi hikmetle (yerli yerince) yapandir.
Ve yüzünü onlardan çevirdi de: "Ey Yûsuf üzerindeki tasam (gel, gel tam
senin gelme zamanindir)! " dedi ve tasadan gözlerine ak düstü.
(Acisini) yutkunuyor (açiga vurmamaya çalisiyordu). Dediler ki:
"Vallahi sen, Yûsuf'u ana ana hasta olacaksin, yahut öleceksin!"
(Ya'kûb aleyhisselâm onlara): "Ben üzüntü ve tasami yalniz Allah'a
sikayet ederim ve Allah tan sizin bilmediginiz seyleri bilirim" dedi.
(Ondan sonra söyle devam etti): "Ey ogullarim, gidin, Yûsuf'u ve
kardesini arastirin. Allah'in rahmetinden ümit kesmeyin. Zira, kafir
kavimden baskasi Allah'in rahmetinden ümit kesmez!" (Ya'kûb'un ogullari
tekrar Misir'a Yûsuf'un yanina döndüklerinde dediler ki: "Ey vezir,
bize ve çocuklarimiza darlik dokundu, degersiz bir bir sermaye ile
geldik. Ama sen bizim için tam ölçü ver, bize tasadduk eyle. Çünkü
Allah, tasadduk edenleri mükafatlandirir." (Yûsuf) dedi: "Sizler cahil
iken, Yûsuf'a ve kardesine yaptiginiz(in kötülügünü) bildiniz mi
(bundan tevbe ettiniz mi)?" "A, yoksa sen, sen Yûsuf' musun?" dediler.
"Ben Yusuf'um, bu da kardesindir" dedi (ve söyle devam etti): "Allah
bize lütfetti. (Bizi korudu, yüceltti). Kim (Allah'tan) korkar ve
sabrederse, süphesiz Allah, iyilik edenlerin ecrini zayi etmez"
"Vallahi, Allah seni bizden üstün kildi. Dogrusu biz suç islemistik!
dediler (Yûsuf onlara): "Bu gün sizi kinama yok. Allah sizi bagislar.
O, merhametlilerin merhametlisidir. simdi su gömlegimi götürün, babamin
yüzüne koyun da gözü açilsin. Ve bütün ailenizle birlikte bana gelin"
dedi. Kervan (Misir'dan) ayrilip yola koyulunca, babalari, (yaninda
bulunanlara): "Eger bana bunak demezseniz, (inanin ki) ben Yûsuf'un
kokusunu duyuyorum"dedi. "Vallahi sen hâlâ eski saskinligin içindesin"
dediler. Müjdeci gelip de (Yûsuf'un gömlegini) (Ya'kûb)'un yüzüne
koyunca, derhal (gözü açildi), görür oldu. "Size demedim mi ben,
Allah'tan sizin bilmediginiz seyleri bilirim?" dedi. (Ogullari): "Ey
babamiz, bizim için günahlarimizin bagislanmasini dile. Gerçekten biz
günah isledik"dediler. (Ya'kub onlara): "Sizin için Rabb'ime istigfar
edecegim. süphesiz O, bagislayan, esirgeyendir"dedi. (Hep beraber
Misir'a hareket ettiler.) Nihâyet Yûsuf'un yanina vardiklarinda,
(Yûsuf) ana-babasini kendisine çekip kucakladi ve: Âllah'in dilegiyle,
güven içinde Misir'a girin!"dedi. Anasini babasini tahti üstüne çikardi
ve hepsi onun için secdeye kapandilar (ona kavustuklari için Allah â
sükür secdesi yaptilar veya onun önünde saygi ile egildiler. Yûsuf:
"Babacigim, iste bu, önceden (gördügüm) rüyanin yorumudur. Rabb'im onu
gerçek yapti. Bana iyilik etti. Zîra seytan, benimle kardeslerim
arasina fitne soktuktan sonra, O, beni zindandan çikardi. Sizi de
çölden getirdi. Gerçekten Rabb'im, diledigi seyi çok ince düzenler. O
(her tedbiri) bilen, her seyi yerli yerince yapandir" dedi. "(Yûsuf,
12/83-100).


Bu âyetlerde de ifade edildigi gibi, Ya'kûb (a.s)'in çocuklari,
neticede yaptiklarina pisman oldular. Babalarindan ve kardesleri Yûsuf
(a.s)'dan özür dilediler. Babalari Ya'kûb (a.s) ve kardesleri Yusuf
(a.s) onlari bagisladilar ve onlar için Allah'a yalvarip dua ettiler.
Cebrâil (a.s), Ya'kûb (a.s)'a gelerek, çocuklari için yaptigi duasinin
kabul edildigini ve çocuklarinin Allah tarafindan bagislandiklarini
müjdeledi (es-Salebî, el-Arais, Misir 1951,140 vd.).


Yak'ub (a.s) da diger peygamberler gibi insanlari Allah'a inanmaya
ve O'na ibadet etmeye çagirdi. Kendisi bu yolda fevkalade örnek bir
hayat yasadi.


Kur'ân-i Kerîm'de bildirildigi gibi, Yakub (a.s), ibrâhim (a.s)'in
yaptigi gibi, ruhunu teslim etmeden önce, çocuklarina vasiyette
bulundu: "O zaman (Yâ'kûb), ogullarina; "Benden sonra neye kulluk
edeceksiniz?" demisti. (Onlar da): "Senin Rabb'in ve atalarin ibrâhim,
ismâil ve ishâk'in Rabb'i olan tek Allah'a kulluk edecegiz. Biz O'na
teslim olanlariz" dediler" (el-Bakara, 2/133).