H.Z İSMAİL

HZ. ISMAIL (a.s.)

Kur'an-ý Kerîm'de adý zikredilen peygamberlerden.
Kendisine "Allah'ýn kurbaný" anlamýna
"Zebihatullah" da denir. Hz. Ýbrahim'in Hacer'den olan büyük
oðludur. Kur'an'da on iki yerde ismi zikredilmekte ve
ayný zamanda kendisine vahiy indiði bildirilmektedir
(el-Bakara, 2/136; Âlu Ýmran, 3/84; en-Nisa, 4/163). Hz.
Ýsmail (a.s)'ýn bir Resul ve Nebi olduðu,
ümmetine Allah'ýn emirlerinden olan namaz, zekât gibi emirleri
bildirdiði anlatýlmaktadýr. Ayný
þekilde Hz. Ýbrahim ve Hz. Ýshak ile
birlikte Hz. Ya'kub (a.s)'ýn ecdadýndan birisi
olduðu (el-Bakara, 2/133) ve Ýsmail (a.s)'ýn
babasý Ýbrahim (a.s) ile birlikte Kâbe'nin temelini
yükselten ve O'nun temizliðinden sorumlu kimseler olarak
anlatýldýðý görülmektedir
(el-Bakara, 2/125 ve 127).


Hz. Ýsmail Mekke'ye yerleþen Cürhümîlerin
çocuklarý ile büyümüþ ve onlardan ok
atýcýlýðýný
öðrenmiþtir. Eslem kâbilesinden bir grup,
yarýþ için ok atýþýrken,
Hz. Peygamber (s.a.s) onlara þöyle demiþtir: "Ey
Ýsmail oðullarý! Ok
atýnýz, sizin atanýz da mahir bir ok
atýcý idi" (Buhâri, Enbiyâ, 12). Hz. Ýsmail
iyi bir atýcý ve avcýydý. Mekke'nin
harem bölgesinin dýþýna çýkarak
avlanýr ve avlanmayý, ata binmeyi, yabani
atlarý ehlileþtirip binmeyi çok severdi. Peygamber
(s.a.s) "At edininiz! Onu miras olarak alýn ve miras olarak
býrakýnýz! Çünkü bu size babanýz
Ýsmail'in mirasýdýr" (Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye
ve'n-Nihâye, I, 192) buyurmuþtur. Hz. Ýsmail Arap
dilini çok güzel konuþan fasih bir insandý.


Hz. Ýbrahim Allah Teâlâ'nýn emriyle
hanýmý Hâcer ve oðlu Ýsmail'i
Filistin'den alýp Hicaz'a götürdü. Hz. Ýsmail henüz
sütte idi. Kâbe'nin daha sonra inþa edildiði yere
yakýn bir yerde büyük bir aðacýn
yanýna býraktý. Yanlarýna bir
daðarcýk hurma ve biraz su koydu. O zamanlar henüz
Mekke þehri kurulmamýþtý, her taraf
ýssýzdý. Hatta su da yoktu.


Hz. Ýbrahim dönüp giderken Hacer, "Ey Ýbrahim,
bizi bu ýssýz ve kimsesiz vadide
býrakýp da nereye gidiyorsun?" dedi. Hacer tekrar,
"Ey Ýbrahim! Bizi burada býrakmaný sana
Allah mý, emretti?" diye seslendi. Hz. Ýbrahim, "Evet
Allah emretti" deyince, Hacer, "Öyleyse Allah bize yeter, bizi o korur"
diyerek Allah'a tevekkül etti. Ýbrahim Seniye mevkiine gelince
Kâbe'nin bulunduðu tarafa yönelerek þöyle dua
etmiþtir: "Ey Rabbimiz, ben zürriyetimden bir
kýsmýný senin mukaddes olan evinin
yanýnda ekin bitmez bir vadiye yerleþtirdim.
Þunun için ki, Rabbimiz (orada) namaz
(larýn)'ý dosdoðru
kýlsýnlar. Artýk sen insanlardan bir
kýsmýnýn gönüllerini onlara meylettir ve
kendilerini bazý meyvelerle
rýzýklandýr ki (verdiðin nimete)
þükretsinler" (Ýbrahim, 14/37).


Aradan günler geçti. Yanlarýndaki su ve hurma bitti.
Etrafta kimseler yoktu, çocuk susuzluktan aðlýyordu.


Hacer su aramaya baþladý. Safa tepesine
çýktý, etrafa baktý kimseyi göremedi.
Ýndi; koþarak Merve'ye geldi; etrafýna
bakýndý, kimseyi görmedi. Bir yudum su bulmak için
Safa ile Merve arasýndaki bu gidiþ geliþi
yedi defa tekrar etti. Yedinci defa Merve'ye
çýktýðýnda þimdiki Zemzem
kuyusunun bulunduðu yerde bir melek gördü.
Ayaðýnýn ökçesiyle yeri eþiyordu.
Oradan su çýkmýþtý. Diðer
bir rivayete göre çocuk ayaðý ile (veya eli ile)
kumlarý eþelemeye baþlamýþ
ve oradan bir su çýkmýþtýr. Hacer
gelip kana kana içti, çocuðuna da içirdi.


Hz. Hacer su boþa akmasýn diye gölet
yapýp suyu muhafaza etmeye
çalýþýyor, bir yandan da
avuçlarýyla kýrbasýný dolduruyordu.
Hz. Peygamber (s.a.s) bunu þöyle
anlatmýþtýr: "Allah Ýsmail'in
annesi Hacer'e rahmet eylesin! Eðer o Zemzem'i kendi haline
býraksaydý da, soyu avuçlamasaydý, muhakkak
ki Zemzem akar bir kaynak olurdu" (Buhârî, Enbiyâ, 9).


Hz. Hacer'in suyu bulmasýndan sonra Mekke vadisinden geçen
Cürhümîlerden bir grup vadinin üstünde bir kuþ gördüler. Bu
kuþun su olan yerde uçtuðunu bilen Cürhümîler daha
önce bu vadide bir su kaynaðý yoktu. Acaba, yeni bir
su kaynaðý mý bulundu diye içlerinden
birisini kontrol için gönderdiler. Suyu haber alýnca, gelip su
baþýna yerleþmek için Hz. Hacer'den izin
istediler. Suda bir hak iddia etmemek þartýyla Hz.
Hacer onlara izin verdi. Hz. Ýsmail fasih arapçayý
bunlardan öðrendi, gençlik yaþýna gelince
Cürhümîler içlerinden bir kýzla Hz. Ýsmail'i
evlendirdiler. Bu evlilikten sonra Hz. Hacer vefat etti.


Hz. Ýbrahim oðlunun durumunu kontrol için
Mekke'ye geldi. Hz. Ýsmail'in evine geldiðinde onu
evde bulamadý. Hz. Ýsmail'in hanýmý
ile aralarýnda þu konuþma geçti:


"Ýsmail nerede?" diye sordu. Hz. Ýsmail'in hanýmý;


"Rýzýk temin etmek için ava gitti" dedi.


"Geçiminiz nasýl?" diye sordu.


"Darlýk içindeyiz, durumumuz kötü" diye cevapladý.


Hz. Ýbrahim; "Kocan geldiðinde selâm söyle,
kapýsýnýn eþiðini
deðiþtirsin" dedi ve gitti.


smail avdan dönünce hanýmýyla aralarýnda þu konuþma geçti. Ýsmail (a.s):


"Evimize gelen oldu mu?"


"Evet, yaslý bir adam geldi, seni sordu, cevap verdim. Geçimimizi sordu "darlýk içindeyiz" dedim".


Hz. Ýsmail, "sana bir þey tenbih etti mi?" dedi.
Kadýn, "Sana selâm söylememi istedi ve
"kapýnýn eþiðini
deðiþtirsin" diye tenbih etti" dedi. Ýsmail
(a.s) durumu anladý ve:


"O gelen ihtiyar babamdý. Senden ayrýlmamý istiyor, artýk evine dön dedi."


Böylece Ýsmail ilk eþinden
boþandý. Bir müddet sonra Cürhümîlerden
baþka bir kýzla evlendi.


Ýbrahim (a.s) Mekke'ye geldi. Yine Ýsmail (a.s)
ava gitmiþti. Hanýmýyla aralarýnda
yukarýdakine benzer þekilde bir konuþma
geçti. Ancak kadýn geçimlerinin ve kocasýnýn
iyi olduðunu söyledi. Daha sonra Ýbrahim: "Kocan
geldiðinde ona selâm söyle,
kapýsýnýn eþiðini güzel
tutsun" dedi.


Ýsmail avdan gelince hanýmý
olanlarý anlattý. Ýsmail: "O
babamdý. Sen de evimin eþiðisin. Seni
hoþ tutmamý emrediyor" (Buhârî, Enbiyâ, 9) dedi.


Hz. Ýbrahim zaman zaman Þam'dan gelip
oðlunu ve hanýmý Hacer'i ziyaret ederdi. Bir
defa rüyasýnda oðlu Ýsmail'i kurban
ettiðini görmüþtü. Rüya üç gece aynen tekerrür edince
Hz. Ýbrahim durumunu oðluna açýp:


"Ey oðulcuðum, rüyamda seni kurban
ettiðimi gördüm, buna ne dersin? dedi. Hz. Ýsmail;
"Babacýðým, emrolunduðun
þeyi yap, inþallah beni sabredenlerden
bulacaksýn, diye cevap verdi" (es-Saffat, 37/102).


Hz. Ýbrahim ve Ýsmail'in bu teslimiyetini Allah
mükafatlandýrdý. Ýsmail'in yerine büyük bir
kurbanlýk verdi (es-Saffat, 37/107).


Ancak Yahudiler Hz. Ýbrahim (a.s)'ýn kurban
ettiði oðlunun Hz. Ýsmail deðil Hz.
Ýshak olduðunu iddia ederler (bk. Ali el-Muttekî
el-Hindî, Kenzu'l Ummâl, XI, 490).


Bu konuda bazý zayýf rivayetler varsa da
Yahudilerin bu iddialarýnýn asýl sebebi
kýskançlýklarýdýr. Halife Hz. Ömer
b. Abdülaziz müslüman olan bir Yahudi alimine "Hz. Ýbrahim'in
hangi oðlunu kurban etmesi emrolundu?" diye sormuþtu.
Bu zat þöyle dedi: "Vallahi, Allah Ýsmail'in
kesilmesini emretmiþti. Bunu Yahudiler de bilirler. Ancak
Yahudiler Araplarý kýskanýrlar.
Babanýz Ýsmail'in kurban edilmesi hakkýndaki
ilahi emre boyun eðiþi ve sabrýnýn
Allah tarafýndan övülmesini çekemezler de bu fazileti kendi
atalarý olan Ýshak (a.s)'a vermek isterler" (Taberî,
Tarih, I, 138,139).


Hz. Ýbrahim'in Mekke'ye yaptýðý
bir sefer sýrasýnda Allah tarafýndan Kâbe'yi
yapmasý emredilmiþti. Oðlu Ýsmail
ile birlikte Kâbe'yi yaptýlar (el-Bakara, 2/127; el-Hacc,
22/26-27). Ýs mail (a.s) tas getiriyor, Ýbrahim (a.s)
duvar örüyordu.


Babasýnýn vefatýndan sonra Hz.
Ýsmail, Hicaz halkýna peygamber oldu. Bu husus
Kur'an-ý Kerîm'de: "Kitap (Kur'an) da Ýsmail
(a.s)'ý de an ki 0, va'dinde sadýk rasûl ve nebî idi.
O ehli (kavmi)ne namaz ve zekatla emrederdi ve O Rabbi
Teâlâ'nýn yanýnda (söz ve hareketleriyle) makbul idi"
(Meryem, 19/55-56) buyurulur.


Nakledildiðine göre Hz. Ýsmail
babasýnýn vefatýndan kýrk
yýl sonra 137 yaþýnda vefat etmiþ
ve Hacer'in Hicr'deki kabrinin yanýna defnedilmiþtir.
Araplarýn el-Musta'rebe grubu Hz. Ýsmail (a.s)'in
oðullarýndan çoðalmýþ
olup, bunlarýn kökü Adnan'a dayanýr.


Hz. Ýsmail'in kabri Harem'deki Hicr denilen yerdedir (Ali el-Muttekî el-Hindi, Kenzu'l-Ummâl, XI, 490).