H.Z İBRAHİM

1. Hz. Ibrahim hakkinda genel bilgiler

Hz. Îbrahim Kur'an-i Kerim'de bildirilen peygamberlerdendir : «
Kitap'ta Ibrahim'i an. Zira o, sidki bütün bir peygamberdi » . Ülül'azm
denilen peygamberlerin ücüncüsü olup Mezopotamya'daki Keldâni kavmine
gönderilmistir. Peygamberimiz Muhammed Mustafa (S.A.V.)'dan sonra Allah
katinda insanlarin en üstünüdür, cünkü ileride görecegimiz gibi Allahü
Teâlânin varligini kendi akil ve mantigiyla bulmustur. Allah ona
Halil'im (dostum) diye buyurdu. Onun icin «Hâlilürrahman» olarak
zikredilir. Kendisine on suhuf (forma) verildi. Ogullari, Ismail ve
Ishak aleyhisselam'dan ziyade soyundan daha bircok peygamber geldigi
icin «Ebü'l enbiya» (peygamberler babasi) da denilmistir. Beni Israil
oglu olan Hz. Ishak, Arap kavmi ise diger oglu Hz.Ismail'den
türemistir. Babasinin Âzer'in mi, Târuh'un mu olup olmasi hakkinda
ihtilaf vardir (genis bilgi ileride, 2.2 noktada verilecektir) . Bir
rivayete göre annesinin ismi Emile'dir . Hz.Ibrahim peygamberimizin
dedelerindendir .


2. Hz. Ibrahimin hayati


2.1. Hz. Ibrahim'in yasadigi zaman ve mekan

Ibrahim aleyhisselamin nesebi Nuh aleyhisselamin oglu Sam'a
dayanir. Hz. Nuh'un vefati ile Hz. Ibrahim arasinda iki peygamber
(Hz.Hud & Hz. Sâlih) vardir. Bu fâsila (rivayete göre, M.K.) 1143
senedir. Hz. Hud ile Hz. Ibrahim arasinda da 630 yillik bir fâsila
oldugu bildirilmistir. Dogum yeri Bâbil kentidir .


2.2. Ibrahim aleyhisselamin babasi

Allahü Teâlâ Kur'an-i Kerim'de : «Ibrahim, babasi Âzer'e...»
buyurmaktadir. Bu âyetten anlasilacagi gibi Hz. Ibrahim'in babasi Âzer
isminde idi. Ama, bazilarina göre Ibrahim aleyhisselamin babasi
-Kur'anda bildirilen- putperest Âzer degil, mü'min olan Târuh idi. Bu
görüsü destekleyenler arasinda meshurlari Abdülhakim Arvâsi, Kadi
Beydâvi ve Senâullah Dehlevi vardir, ama Sii'ler de bunu
söylemektedirler . Bir rivâyete göre Âzer Hz. Ibrahim'in - amcasi olup
- Târuh'un ölmesiyle Emile ile evlenip, Hz. Ibrahim'in üvey babasi
oldu. Tefsir yönünden bunu böyle aciklamaktadirlar : En'am suresinin
manasi : «Ibrahim, Âzer olan babasina dedigi zaman» anlamindadir. Böyle
olmasaydi Kur'an-i Kerim'de «Babasi Âzer'e dedigi zaman» demeyip,
"Âzer'e dedigi zaman" veya "Babasina dedigi zaman" demek yetisirdi .
Âzer, kendi babasi olsaydi "Babasi" kelimesi fazla olurdu
demektedirler. Bir kanit olarak Sua'ra suresinin 219. ayetini
göstermektedirler. Bu surede Allah « Secde edenler arasinda dolasmani
da görüyor » denilmektedir. Buna göre Peygamberimizin sülâlesinde
hicbir putperest yokturdur. Bu görüse rededenler ise, ki bunlar
arasindaTaberi, Ebu Hayyan ve Elmalili Muhammed Hamdi Yazir vardir,
acik olan âyete (En'am, 74) bir mâna verilmek istenmistir
demektedirler. Mealine göre manalar degistigi icin anlamlar da degisir
teorisini ileri sürmektedirler. Konuya objektif bir yönle bakmak
gerekirse, Âzer'in Ibrahim aleyhisselamin babasi olmamasi biraz daha
mantiklidir. Sunu da belirtmek lâzim ki, bir ücüncü fikir vardir. O da,
Ibrahim aleyhisselamin babasinin asil isminin Tarih veya Taruh olup
sonradan - bir putun ismi olan - Âzer ismine degistirmesi. Bu da
Nemrud'un onu puthanesi'nin nâziri olarak tayin etmesinden sonra
gerceklesmistir . Ama kaynaklar bu düsünce hakkinda bilgi vermiyorlar,
onun icin fazla dikkat etmemek gerekir. Biz burda ilmi gercekleri
tartismiyacagimiz icin bunu burda noktalamak gerekir. Bu ihtilaf'in
cözümünü ancak Rahman, Rahim, Evvel, Âhir, Kebir, Aziz, Saafii, Mâlik,
Gafur, Nur, Adl, Hak, Hakem, Rauf, Sehid, Veli, Kerim, Bari, Cebbar
olan ALLAH bilir. Âzer ayrica put yapardi ve Nemrud'un yakininda
bulunurdu. Onun bir dedigini, iki etmezdi.


2.2. Hz. Ibrahim'in dogumundan peygamberligine kadar olan hayati


2.2.1. Hz. Ibrahim'in dogumuna kadar vukuu bulan olaylar

Nemrud (2.3.2.2. no'lu noktaya bakiniz) ve ona tâbi olanlar
azginlik ve Allah'a isyan icinde yasamakta idiler. Bir gün Nemrud bir
rüya gördü. Bir rivayete göre, rüyasinda gökyüzünde bir nurun
parladigini, günesin, ayin ve yildizlarin bu nurun isiginda
kayboldugunu gördü. Diger bir rivayete göre ise, rüyasinsda bir
kimsenin gelip tahtindan kaldirip kendini yere vurdugunu gördü.
Müneccimlere gördügü rüyayi anlatip tâbir ettirdi. Bunlar "Yeni bir
peygamber ve din gelecek, senin saltanatini temelinden yikacak ! Ona
göre tedbir almalisin" diye tâbir ettiler. Nemrud bu isin tedbiri
kolaydir deyip, " Bundan sonra kimse cocuk sâhibi olmayacak.
Hanimlardan uzak durulacak. Dogan cocuklar, erkekse öldürülecek, kizsa
birakilacak" emrini verdi. Bu suretle 100.000 mâsum bebegi öldürüldügü
nakledilmistir .


2.2.2. Dogumundan sonra

Bu sirada Hz. Ibrahim'in annesi hâmile idi. Âzer'in durumunu
bildigi icin, onu doguma yaklasinca kendisinden uzaklastirdi ve gizlice
bir magaraya gitti ve orda Hz. Ibrahim'i dünyaya getirdi. Dogduktan
sonra annesi onu emzirdi ve magarayi kapatip geri sehre döndü. Âzer'e
," Cocuk cok zayif dogdu ve hemen öldü" dedi. Bundan sonra magaraya -
gizlice -gelip Ibrahim aleyhisselami emzirip geri eve dönerdi.
Rivâyetlere göre, Hz. Ibrahim magarada 7, 13, 16 veya 17 yasina kadar
kaldi .


2.3. Hz.Ibrahim'in tebligi


2.3.1. Hz. Ibrahim'in Allah'i aramasi


2.3.1.1. Hz. Ibrahim'in Allah'i aramasindan önceki durumu

Hz. Ibrahim'in imâni durumunu hakkinda Kur'an-i Kerim bilgi
vermektedir :«Andolsun biz Ibrahim'e daha önce rüsdünü vermistik. Biz
onu iyi tanirdik » . Burdaki rüsdünü vermek peygamberlik, yahut Ibrahim
aleyhisselamin risâletten önce sahip oldugu hidayet ve dogruluk
manasina geldigi tefsirlerde bildirilmistir. Bu da gösteriyor ki,
peygamberlik Hz. Ibrahim'e genc yasta verilmis idi.


2.3.1.2. Ibrahim aleyhisselamin tefekkür ile tevhid'i bulmasi

Ibrahim aleyhisselam hakkinda Allahü Teâlâ « Halil'im » demistir.
Bu da onun Allahi arayip bulmasindandir. Bunun icin Kur'an-i Kerim'de
sunlar buyrulmustur : «Böylece biz, kesin iman edenler olmasi icin
Ibrahim'e göklerin ve yerin melekûtunu gösteriyorduk. Gecenin karanligi
onu kaplayinca bir yildiz gördü, Rabbim budur, dedi. Yildiz batinca,
batanlari sevmem, dedi. Ay'i dogarken görünce, Rabbim budur, dedi. O da
batinca, Rabbim bana dogru yolu göstermezse elbette yoldan sapan
topluluklardan olurum,dedi. Günesi dogarken görünce de, Rabbim budur,
zira daha büyük, dedi. O da batinca, dedi ki : Ey kavmim ! Ben sizin
(Allah'a) ortak kostugunuz seylerden uzagim » . Bu olay resmi olarak
bakilirsa Hz. Ibrahim'in peygamberlik baslangicidir. Bundan sonra
Hz.Ibrahim Bâbil kavmine Allah'in emirlerini teblig etmeye basladi ve
bircok delil gösterdi.


2.3.1.3. Ibrahim aleyhisselamin putlari kirmasi

Babil halki Allah'in yolundan saptigi icin her sene putlar icin
âyin düzenlerdi. Bu âyin'de bir yere toplanir bayram yapar ve sonra
puthaneye gider, putlara secde eder, sonra da evlerine dönerlerdi.
Böyle bir bayram günü, Ibrahim aleyhisselam puthaneye girip, bir balta
ile bütün kücük putlari kirdi. Baltayi da, en büyük putun boynuna asdi
ve oradan uzaklasti. Keldâniler puthâneye girince bütün putlarin
kirildigini gördüler ve bunu yapani yakalayarak cezâlandirmak
istediler. Hz. Ibrahimi getirip, bu isi sen mi yaptin dediler. Ibrahim
aleyhisselam « Kendisi dururken kücük putlara tapinilmasi istemedigi
icin, boynunda asili olan büyük put yapmistir. Inanmazsaniz kendisine
sorunuz » buyurdu. Onlar 'Putlar konusamaz ki, sen onlara sor diyorsun'
dediler. Bunun üzerine Ibrahim aleyhisselam « O halde konusamayan ve
kendilerini kirilmaktan kurtaramayan putlara neden ibadet edersiniz ?
Size ve tapdiginiz putlara yaziklar olsun » dedi , ama bu hic bir fayda
vermedi, cünkü onlar : «Dediler ki. Biz, babalarimizi bunlara tapar
kimseler bulduk ».


2.3.2. Ibrahim aleyhisselamin atese atilmasi

Ibrahim aleyhisselam putlari kirinca putperestler bu isin onun
yaptigini anladilar ve ceza vermek üzere hapsettiler. Durumu Nemrd'a
bildirdiler.


2.3.2.1 Hz. Ibrahim ve Nemrud

Rivayete göre Nemrud Hz. Ibrahim'in yaptigini duyunca onu yanina
cagirdi. O zaman insanlar Nemrud'a secde ederlerdi. Ibrahim
aleyhisselam secde etmeyince Nemrud " Nicin secde etmedin" diye sordu.
Hz. Ibrahim de: « Ben beni yaratan Allahü Teâla'dan ziyade secde etmem
» buyurdu. Nemrud " Seni yaratan kim ? " diye sorunca, Ibrahim
aleyhisselam: « Benim Rabbim, dirilten ve öldüren Allah'dir » diye
cevap verdi. Nemrud, " ben de diriltirim" diyerek zindandan iki kisi
getirtti. Birini serbest birakip, birini öldürdü. Güya böylece
diriltmis ve öldürmüs oldu. Hz. Ibrahim bunun karsisinda : « Benim
Rabbim günesi dogudan getirir, dogurtur. Eger gücün yetiyorsa sen de
bati'dan dogdur » buyurunca Nemrud sasirip, âciz kaldi. Bu husus Bakara
suresinin 258. âyetinde bildirilmistir . Bu münazaranin vukuu buldugu
zaman hakkinda iki rivayet vardir. Birincisi, Ibrahim aleyhisselam
putlari kirinca onu yakalayip hapsettiler. Sonra atese atmak icin
hapisten cikarip , Nemrud'un yanina götürdüklerinde gerceklesmistir.
Diger rivayete göre insanlar arasinda büyük bir kitlik cikmisti. Bundan
dolayi insanlar yiyecek almak icin Nemrud'a giderlerdi. Nemrud her
gelene, "Senin Rabbin kim ? " diye sorar ve "Benim Rabbim sensin"
diyenlere gida maddeleri verirdi. Hz. Ibrahim yiyecek almaya gelip
Nemrud ona bu soruyu sorunca Ibrahim aleyhisselam : « Benim Rabbim
dirilten, hayat veren ve öldürendir » dedi ve böylece bu münazara vukuu
buldu . Bu olay'dan sonra Keldâniler Halilallah'i ceza verek istediler
ve onu ilk önce hapise attilar. Sonra Nemrud onu atese atmaya karar
verdi. Rivayete göre bu fikri Nemrud'un aklina Hênun adinda biri
getirdi ve Allah onu sonra yerin dibine batirdi.


2.3.2.2. Nemrud hakkinda bilgiler

Burada Nemrud hakkinda bazi bilgilere deginmek istiyorum. Cünkü bir
müslüman icin önemli olan düsmanlarini iyi bilmesi. Nemrud da vahsi bir
düsmandir. Nemrud gaddar ve zâlim bir hükümdardi. Bir rivayete göre
Nemrud onun hakiki ismi degil, - firavun - gibi bir ünvandi. Nemrud
cocukken burnuna bir yilan yavrusu kacmis, bu yüzden son derece
cirkinlesmisti. Babasi bile tahammül edememis ve öldürmege karar
vermis. Fakat annesinin yalvarmasi üzerine, onu bir cobana teslim etmis
, coban da, onun cirkin yüzüne bakmaga dayanamadigindan, onu dag
basinda birakmis, dagda Nemrud isminde bir disi kaplan, cocugu
emzirerek, onun yasamasina sebeb olmustur. Ismi (Nemrud) bu kaplandan
gelmektedir. Babasi öldükten sonra hükümdarliga gecen Nemrud, kendisini
ilah zannediyor ve bütün halkin kendisine tapmasini istiyordu .


2.3.2.3. Ates'in Halilallah'i yakmamasi

Ibrahim aleyhisselam'in atese atilmasi kararlastirildiktan sonra
odun toplaniyor ve kocaman bir ates yakiliyor. Problem Halilallah'i
atese atmakta. Rivayete göre Iblis insan sekline girip Nemrud'a
mancinik kullanmasini tavsiye ediyor . Kur'an'da : « Onun (Ibrahim)
icin bir bina yapin ve derhal onu atese atin ! dediler » buyurulmustur.
Bir bina (mancinik) yapilip oradan Ibrahim aleyhisselam atese atilinca,
ates bir gül bahcesi oluyor. Diger bir rivayete göre ici balik dolu bir
havuz oluyor ates. Ve böylece ates Halilürrahman'i yakmiyor. Bu
kurtarma olayi Kur'an-i Kerim'in Enbiya suresinde bildirilmistir : « Ey
ates ! Ibrahim icin serinlik ve esenlik ol» dedik. Böylece ona bir
tuzak kurmak istediler, fakat biz onlari, daha cok hüsrana ugrayanlar
durumuna soktuk » . Bugün S.Urfa'da « Ayn-i Zelika » veya «
Halilürrahman » isminde 50x30 m boylarinda bir havuz vardir. Buranin
Hz. Ibrahim'in atese atildigi yer oldugu, baliklarin odunlardan meydana
geldigi iddia olunmakta ve kimse bu baliklara dokunmamaktadir .
Tevrat'ta bu ates olayi hakkinda -Ibrahim peygamberin yahudilerin
soyunun babalari kabul edildigi halde - bir bilgi yokturdur.


2.4. Ibrahim peygamberin Bâbil'i terketmesi

Kur'an-i Kerim'de buyuruluyor ki : « (Oradan kurtulan Ibrahim
Ben Rabbime gidiyorum. O bana dogru yolu gösterecek » . Böylece Hz.
Ibrahim küfür diyarindan hicret ederek Sam'a gidiyor . Hicret ederken
de, « Ey Rabbimiz, ancak sana tevekkül ettik ve (taatle) sana yöneldik
ve ahirette de dönüsümüz ancak sanadir » diye dua ettikleri Mümtehine
suresinin 4. ayetinde bildirilmistir . Baska bir rivayete göre Harran'a
(Filistin) gittigi rivayet edilir .


2.5. Ibrahim aleyhisselam Misir'da

Ibrahim aleyhisselam ordan sonra zevcesi Hz. Sâre ile birlikte
Misir'a gitti. Rivayete göre o siralarda 38 yasinda idi. O zamanin
Firavunu cok zâlim ve cebbâr, Sinan bin Ulvân isimli, Dahhâk'in kardesi
olan pek kibirli birisiydi. Firavun güzel kadinlardan cok hoslanirdi ve
güzel bir kadin gördü mü hemen onu ne pahasina olursa olsun Haremine
alirdi. Kadinin kocasi varsa onu öldürürdü. Hz. Sâre cok güzel bir
kadin oldugu icin, Firavun veya Melik Ibrahim aleyhisselama zevcesinin
kim oldugu hakkinda sorunca Ibrahim aleyhisselam Firavun'un Hz. Sâre'ye
musallat olmasini engellemek icin din bakimindan kardesi olduguna niyet
ederek : « Kiz kardesimdir » dedi. Pek zâlim olan bu hükümdar, Sâre
hatunu almak isteyip sarayina cagirtti. Fakat musallat olmak isteyince
nefesi kesilip, elleri, ayaklari tutmaz oldu. Yere yikilarak
debelenmeye basladi. Allahü Teâlâ Hz. Sâre'yi Firavun'un serrinden
koruyup musallat olmasini engelledi. Hükümdar bu durum karsisinda
korkusundan Hz. Ibrahim'in zevcesini ona geri yolladi . Hz. Sâre'ye
yaklasinca onu cin zannettiginden, yanina bir de Hâcer isimli bir
câriye verdi. Böylece bundan kurtulacagini zannetti . Bu olay Ebu
Hureyre'nin bildirdigi Hadis ile bildirilmistir (bkz. Buhari, Müslim).
Tevratta da bu olayin böyle - kücük modifikasyonlarla - gerceklestigi
yazmaktadir . Bundan sonra Halilürrahman Misir'i terkedip geri
Filistine dönüp Sebu' isimli yere yerlesiyor .


2.6. Hz.Ismail

Ibrahim aleyhisselam'in Hz. Sâre'den cocuklari olmuyordu. Yaslari
da gittikce ilerliyordu. Ibrahim aleyhisselam Bâbil'den ayrilirken:
«Rabbim ! Bana sâlihlerden olacak bir evlat ver, dedi » diye niyazda
bulundu. Hz. Sâre'de bunu cok istiyordu, ama cocugu olmuyordu.
Firavun'un kendisine verdigi câriyesi Hz. Hâcer'i azad edip Ibrahim
aleyhisselama evlenmesi icin verdi ve Hz.Ibahim Hz. Hâcer ile evlendi.
Bu evlilikten Hz. Ismail dogdu. Muhammed aleyhisselamin (s.a.v.) nuru
Hz. Ismail'in alninda intikal etti. Ibrahim aleyhisselam onu cok sever
ve yanindan ayirmazdi. Hz. Sâre nurun kendisine intikal edecegini
umuyordu. Bu sebeple Hz. Hâcer'e karsi kalbi gayret hâsil oldu. Ve
birgün Ibrahim aleyhisselam'dan Hz. Hâcer ile Hz. Ismail'i baska bir
yere götürüp birakmasini istedi. Allah'in emriyle Halilallah bu istegi
yerine getirdi ve Hacer hatun ile Ismail aleyhisselami (s.a.v.) alip
Mekke'ye götürdü ve onlari orada birakti . Ilerisini Hz. Ismail'in
hayatinda anlatacagim.


2.7. Misafir melekler

2.7.1. Meleklerin müjdesi

Ibrahim peygamber yasi gittikce ilerliyordu. Bu sirada melekler
gelip Ibrahim aleyhisselama bir oglunun dogacagini müjdelediler : « Hem
o kullara, Ibrahim'in misafirlerinden haber ver. Hani melekler,
Ibrahim'in yanina girdikleri zaman, "selam" demisler, Ibrahim de
onlara: "Biz sizden korkuyoruz" demisti. Melekler: "Korkma ! Gercekten
biz sana bilgin bir ogul müjdeliyoruz" dediler » . Rivayete o sirada
Hz. Ibrahim 120 ve Hz. Sâre de 99 yasinda idi. Müjdeyi vermek üzere
gelen melekler gayet güler yüzlü birer´genc suretinde Ibrahim
aleyhisselamin karsisina ciktilar. Bunlarin Cebrail (a.s.), Mikail
(a.s.) ve Israfil (a.s.) oldugu Ibn-i Abbas'dan rivayet edilmistir.
Cebrail aleyhisselam ile birlikte 7 veya 9, veya 10 bir yahut da 12
melegin bulundugu rivayet edilmistir. Melekler bu müjdeyi verdikten
sonra Lut kavmini helak etmeye gittiler (genis malumat icin bkz.
«Hz.Lut»). Melekler, "Selamunaleyke" deyince Ibrahim aleyhisselam
"Aleyküm selam" diyerek mukabelede bulundu. Onlari evinde en iyi yere
oturttuktan sonra ikram etmek üzere hemen bir buzagi getirdi.
Misafirlerine ikram etti ise de onlar yemedi. Bundan dolayi Hz.
Ibrahim'in kalbine biraz süphe düstü. O zamanin âdetine göre bir eve
misafir gelip, ikram edilenden bir sey yerse ondan emin olunurdu;
misafir bir sey yemezse onun zarar vermek icin geldigi hükmedilirdi.
Ibrahim aleyhisselam tekrar melekleri davet edince, onlar "Biz yemegin
ücretini vermeden yemeyiz" dediler. Hz. Ibrahim "Bedelini verin de
yiyin. Bu yemegin bir ücreti var diye karsilik verdi. Melekler bu
ücreti sorunca, Hz.Ibrahim: « Bismillah ,demek. Sonunda da
Elhamdülillah, demektir » dedi. Bunun üzerine Hz. Cebrail, Mikail
aleyhisselam bakarak : « Bu zât, Allahü Teâlânin dost edinmesine lâyik
bir kimsedir » buyurdu. Bu sirada Hz. Sâre perde arkasinda duruyordu.
Meleklerin müjdesi üzerine: «(Ibrahim'in karisi
Olacak sey degil ! Ben bir kocakari, bu kocam da bir ihtiyar iken cocuk
mu doguracagim ? Bu gercekten sasilacak sey ! dedi » dedi. Âyet-i
kerimede onun icin « Dâhiket » buyrulmustur. Bu kelime hem gülmek, hem
de hayz oldu manasina gelmektedir. Cumhur'a göre gülme manasinda
kullanilirsa da Ikrime ve Mücahit'e göre hayz oldu anlamindadir bu
kelime. Ayrica gülmesi hakkinda da degisik rivayetler vardir.
Meleklerin korkma demesi üzerine Ibrahim aleyhisselamin korkusunun
gitmesi icin gülmüstür. Bir baska rivayete göre Ishak aleyhisselamin
müjde verilmesi hakkinda ellerini yüzüne kapayip gülmüstür. Cünkü
kendisi cok yaslanmisti ve bir cocuk dogurmanin ihtimali sifirdi o
yasta. Hz. Ibrahim de yukarida belirttigimiz gibi 120 yasina gelmisti.
Diger bir rivayete göre, ellerini yüzüne kapamasi, yasliliginda hayz
görmesinden ve bunun farkina varmayip hâyasi sebebiyle utanmasindan
ileri geldigi bildirilmistir. Hz. Sâre'nin bu sözlerine karsilik
melekler " Sen Allahü Teâlânin emrine mi, takdirine mi sasiyorsun"
dediler ve Ibrahim aleyhisselamin cikip Lut kavmi'nin ikamet ettigi
yere gittiler . Yahudiler Ibrahim aleyhisselamin misafirleri hakkinda
baska bir beyânat vermektedirler. Onlara göre Hz. Ibrahim'e melekler
degil, bizzat - tövbe hâsaa - Allah gelmistir. Yanina da bazi melekler
almis, güya . Ve onlara göre misafirler Hz. Ibrahim ile beraber yemek
yemisler.


2.7.2. Ishak aleyhisselamin dogumu

Meleklerin haberinden 1 sene sonra Hz. Ishak dogdu . Ileride Hz. Ishak hakkinda mâlumat verecegim.


2.8. Hz. Ibrahim'in Mekke'ye yolculugu


2.8.1. Ibrahim aleyhisselam Mekke'de

Ismail aleyhisselam büyüyüp genclik cagina girmisti. Cürhümilerden
Arapca ögrenmis ve onlar arasinda yüksek makama erismisti. O
Cürhümilerden bir kiz ile evlendi. Bu sirada ise Hâcer aleyhisselam
vefat etmisti. O sirada Hâcer hatun 99 yasinda idi ve Kâbe'nin
bitisiginde bir yer olan ve Hicr denilen yere defn edildi . Ibrahim
aleyhisselam bir gün oglunu ziyaret etmek üzere Sam'dan Mekke'ye dogru
yola cikti. Hz. Ismail'in evine varinca oglu yiyecek temin etmek icin
evde yoktu. Ibrahim aleyhisselam Hz. Ismail'in hanimindan mali
durumlarini sorunca, hanimi hallerinden sikâyetci oldu. Giderken de
ogluna söylemesi icin tenbihte bulundu: " Kocan geldiginde benden selam
söyle, kapisinin esigini degistirsin" ve oradan ayrildi ve evine geri
döndü. Ismail alehisselam eve gelip bunu duyunca, olayi anladi ve
hanimindan ayrildi. Baska bir kadinla evlendi. Ibrahim aleyhisselam bir
müddet sonra Mekke'ye yine gidince oglu yine evde bulunmuyordu. Bu
sefer Hz. Ismail'in hanimina ayni soruyu sordu. O da cevaben: " Biz
hayir ve saadet icindeyiz " dedi. Ne yiyip ictiklerini sorunca da, "Et
yiyip, zemzem iciyoruz" dedi. Bunun üzerine Halilallah: " Yâ Rabbi !
Bunlarin etlerini ve sularini mübarek kil, bereket ihsân eyle " diye
dua etti ve oradan geri Sam'a döndü. Ibn-i Abbas'in rivayet ettigi bir
hadiste Pegamberimiz (s.a.v.) buyurdu ki:«Ibrahim (a.s.) zamaninda
Mekke civarinda hububat bilinmiyordu. Av etiyle gidalanilirdi. Eger o
zaman hububat mâlum olsaydi, Ibrahim (a.s.) hububat hakkinda dua ederdi
» . Ibn-i Abbas bu Hadis hakkinda buyurdu ki: " Ibrahim aleyhisselamin
bu duasinin bereketiyle Mekke sicak olmasina ragmen, et ile su, burada
diger yerlere nazaran insanlara daha faydalidir " .


2.8.2. Kâbe'nin insasi

Günlerden bir günde Allahü Teâlâ haliline Kâbe-i Muazzamayi
yapmasini emreyledi. Kâbe'nin insasi hakkinda iki rivayet vardir :
Melekler Allah-i Zisanin emriyle binâ ettiler; Adem aleyhisselam
melekler ile birlikte insa etti. Bunun üzerine Ibrahim aleyhisselam
yeniden Mekke'ye dogru yola cikti. Mekke'de oglu Ismail aleyhisselami
zemzem kuyusu basinda buldu. Allah'in emrini ona da söyledi ve Ismail
aleyhisselam ona yardim edecegini ekledi. Kâbe'nin nereye yapacagini
bilmedigi icin, bir rivayete göre Cebrail aleyhisselam Kâbe'nin su
andaki yerini gösterdi. Ilkönce temeli kazmaya basladilar ve Adem
aleyhisselam zamanindaki temeli buldular. Ayni temel üzerine Kâbe'yi
insa ettiler. Hz. Ibrahim oglunun getirdigi taslarla, Cebrail
aleyhisselamin târifine uyarak Kâbe'yi yapiyordu. Nihayet Kâbe'nin
duvarlari yükseldi ve yukariya tas yetisemez oldu. Bundan dolayi büyük
bir tas getirdiler ve Ibrahim aleyhisselam bu tasa basarak duvar örmeye
basladi. Mübarek ayaginin izi cikan bu tasa da Makâm-i Ibrahim denilir.
Kâbe de tavaf namazi bu tasin bulundugu yer olan Makâm-i Ibrahim'de
kilinir . Kâbe tamamlaninca Ibrahim aleyhisselam ogluna: " Ey Ismail !
Iyi bir tas getir ki, hacilara isaret olsun" buyurdu. Ismail
aleyhisselam bir tas getirdi ise de Hz. Ibrahim daha iyi bir tas
istedi. Bunun üzerine, Ebu Kubeys dagindan: " Cebrail aleyhisselam
tûfanda bana bir tas emanet etti. Gel onu al ! " diye bir ses isitti.
Hemen Ebu Kubeys dagindan Hacer-ül-esved tasi alinip, Kâbe'deki yerine
kondu . Kâbe insa edildikten sonra Ibrahim aleyhisselam, Allah'in: «
Insanlar arasinda hacci ilân et ki, gerek yaya olarak, gerekse nice
uzak yoldan gelen yorgun argin develer üzerinde (...) tavaf icin
Kâbe'ye gelsinler » emriyle, yüzünü Yemen tarafina cevirip: " Ey
insanlar ! Allahü Teâlâ bir ev bina ettirdi ve bu evi ziyaret etminizi
emreyledi. Geliniz, Kâbe'yi ziyaret ediniz " diye seslendi. Allahü
Teâlâ da sesini bütün dünyaya duyurdu. Insanlar bu sesi duyunca: «
Lebbeyk Allahümme Lebbeyk " diye cevap verdiler. O zaman, ana rahminde
ve baba sulbünde olan ne kadar hacca gidecek varsa « Lebbeyk » dediler.
Bir defa gidecek olan bir kere, iki defa gidecek olan iki kere ve daha
fazla gidecek miktarina göre cevap verdiler . Kâbe'nin insasindan sonra
Ibrahim aleyhisselam Sam'a dönüyor ve bütün aile efradini alip Hac
ediyor.


2.8.3. Kâbe hakkinda bilgiler

Kâbe-i Muazzama, Mescid-i Haram'in ortasinda, dört köse tastan bir
oda olup, 17 m yüksekliktedir. Kuzey duvari 8,8 m, güney duvari 7 m,
dogu duvari 11,9 m, bati duvari da 12,8 m genisliktedir. Dogu ve güney
duvarlari arasindaki kösede Hâcer-ül-esved tasi bulunmaktadir. Kâbe'nin
dogu duvarinda bir kapi vardir. Kapi yerden 1,7 m yükseklikte, eni 1,7
m ve boyu 2,7 m'dir. Kâbe'nin dört kösesine Rükn denir. Sam'a dogru
olana Rükn-i Sâmi, Bagdat'a olana Rükn-i Irâki, Yemen tarafina olana
Rükn-i Yemâni ve dördüncü köseye de Rükn-i Hacer-ül-esved denir .


2.9. Hz. Ibrahim aleyhisselamin duasi


2.9.1. Ibrahim aleyhisselamin iki dualari


2.9.1.1. Halilallah'in Kur'andaki duasi

Kâbe'yi tamamladiktan sonra Ibrahim aleyhisselamin dua ettigi
Kur'an-i Kerim'de zikredilmektedir :«Hatirla ki Ibrahim söyle demisti:
Rabbim ! Bu sehri (Mekke'yi) emniyetli kil, beni ve ogullarini putlara
tapmaktan uzak tut. Cünkü onlar (putlar) insanlarin bircogunun
sapmasina sebep oldular, Rabbim. Simdi kim bana uyarsa o bendendir. Kim
de bana karsi gelirse, artik sen gercekten cok bagislayan, pek
esirgeyensin . Ey Rabbimiz! Ey sâhibimiz! Namazi dosdogru kilmalari
icin ben, neslimden bir kismini senin Beyt-i Harem'inin (Kâbe'nin)
yaninda, ziraat yapilmayan bir vâdiye yerlestirdim. Artik sen de
insanlardan bir kisminin gönüllerini olara meyledici kil ve meyvelerden
bunlara rizik ver! Umulur ki bu nimetlere sükrederler. Ey Rabbimiz!
Süphesiz ki sen bizim gizleyecegimizi de aciklayacagimizi da bilirsin.
Cünkü ne yerde ne de gökte hicbir sey Allah'a gizli kalmaz. Ihtiyar
halimde bana Ismail'i ve Ishak'i lutfeden Allah'a hamdolsun! Süphesiz
Rabbim duayi isitendir. Ey Rabbim! Beni soyumdan gelecekleri namazi
devamli kilanlardan eyle; ey Rabbimiz! duami kabul et! Ey Rabbimiz!
(Amellerin) hesap olunacagi gün beni, ana-babami ve müminleri bagisla !
» .


2.9.1.2. Hz.Ibrahim'in ikinci duasi

Ibrahim aleyhisselamin diger duasi hakkinda da Imam-i Gâzâli
mâlumat veriyor: " Ibrahim aleyhisselam sabahladigi vakit söyle
buyuruyordu: « Ey Allah'im. Bu gün yepeyeni bir yaratilistir.
Binâenaleyh bugünü tâatinle benim icin ac, magfiret ve rizanla kapat!
Bugün de bana nezdinde kabul olunacak haseneyi ihsan eyle. O haseneyi
gelistir ve benim icin onu kat kat artir. Ve bugünde islemis oldugum
günahlari benim icin affeyle. Cünkü bolca affeden ve her nimeti
kullarina ihsanda bulunan, kullarini siddetle seven, daha istemeden
evvel onlarin isteklerini bilip takdir eden sensi » . Râvi diyor ki:
Bir kimse Hz. Ibrahim'in duâsiyla sabahladigi takdirde o günün sükrünü
edâ etmis sayilir .


2.9.2. Ibrahim aleyhiselamin babasi icin duasi

Kur'an-i Kerim'den bize nakledildigine göre Ibrahim peygamber
babasi icin Allah tarafindan istigfâr dilemistir. Mucizât-i
Kur'an-iyenin Tevbe suresinin -113. âyetin mukabili olarak - 114.
âyetinde: «Ibrahim'in babasi icin af dilemesi, sadece ona verdigi
sözden dolayi idi. Ne var ki, onun Allah'in düsmani oldugu kendisine
belli olunca, ondan uzaklasti. Süphesiz ki Ibrahim cok yumusak huylu ve
pek sabirli idi» . Ibrahim aleyhisselam babasina kendisinin affi icin
Allah'a dua edecegine dair söz vermis ve onun Allah tarafindan affini
dilemisti. Fakat babasinin Allah düsmani oldugunu anlayinca dua etmeyi
birakti . Peygamberimiz (S.A.V.) de amcasi Ebu Tâlip icin Allah'tan
magfiret dilemek istemis, bunun üzerine Tevbe sure-i serif'in 113.
âyeti inmisti.


3. Halilallah'in vefati

Hz. Sâre yasinda ölmüstü. Allah'in dostu da Kudüs'de ikâmet
etmekteydi. Bir gün evden gelince evinde birisinin oldugunu gördü. Bu
misafir Azrail aleyhisselam idi. Ibrahim aleyhisselam :'Seni iceriye
kim birakti' dedi. O da:'Buranin sahibi' diye cevap verince,
Halilallah:'Buranin sâhibi benim ve ben seni iceriye birakmadim' dedi.
Azrail aleyhisselamin: 'Beni buraya buranin ve her seyin sahibi
birakti' demesi üzerine Ibrahim aleyhisselam bu misafirin bir melek
oldugunu anladi. Kimsin diye sordu ve Azrâil aleyhisselamin oldugunu
ögrendi. Ibrahim aleyhisselam ona: "Ziyârete mi geldin ? Ruhumu almaya
mi ?" buyurdu."Eger izin verirsen ruhunu almaya!" diye cevap verdi. Hz.
Ibrahim de : "Dost dostun canini alir mi ?" deyince, "Yâ Ibrahim bunu
Allah'a sorayim" buyurdu. Azrâil aleyhisselam hemen gidip geldi ve
Allahü Teâlâ: " Dost dosta kavusmak istemez mi ?" buyurdu dedi.
Halilallah bunu isitince: "Cabuk gel kardesim, hemen canimi cânâna
kavustur, benim icin bundan daha büyük bir müjde olamaz" buyurdu ve
ruhunu teslim etti . Ibrahim aleyhisselam Kudüs civarinda Habrun
kasabasinda bir magaraya defn edildi. Bu kasaba Halilürrahman olarak
bilinmektedir . En meshur camisi de « Halilürrahaman » camisidir. Su
anda Israilogullarinin elinde bulunup Hebron olarak bilinmektedir