1- 2 ÜNİTE
İTİBARİ PARA : Devlet tarafından yasal ödeme aracı olarak çıkartılmış olan para.
SENYORAJ : Para basma tekeline sahip olunması nedeni ile elde edilen gelir (madenin değerinden çalma. Tağşiş)
GRESHAM Yasası: Kötü para iyi parayı piyasadan uzaklaştırır.
LİKİDİTE : Bir varlığın değişim aracına dönüştürülmesindeki kolaylık.(Varlığın likiditesinin yüksek olması talep mik.yükseltir)
KAYDİ PARA: Mevduat parası. Bankalar tarafından yaratılan para.
NAKİT İKAMESİ: Ekonomide yerli para yerine yabancı paranın yaygınlaşması
Paranın Fonks:
1.Değişim aracı olma
Alışverişi kolaylaştırır, işlem maliyeti ve zamanı azaltır. İş bölümünde uzmanlaşma
2.Hesap birimi olma: Ölçü birimi olma, Ekonomik değerlerin ölçümü için kullanılan nesne
3.Değer muhafaza aracı olMA: Satınalma gücünü elde tutma
Hiperenflasyon: Yugoslavyada Devlet sivaşı finanse için para basmaya başlayınca Hiperenflasyon olmuş para değer kaybetmiştir
Rezervler : Bankanın kasasındaki parayla merkez bankası ve diğer bankaların vadesiz mevduatları toplamıdır.
Kısmi Rezerv : Kısmi rezerv bankacılığı; Bankaların, mevduatlarından çok düşük bir miktar karşılığı ellerinde tutmaları
Mutlak Rezerv: Bankaların mevduatlarına eşit bir miktarı karşılık olarak ellerinde tutmalarına Mutlak Rez.Bank. denir
Serbest Rezerv: Ani mevduat çıkışlarını karşılamak ve karlı yatırım fırsatını değerlendirebilmek için bankada tutulan para
Zorunlu Rezerv: Bankaların yasalar gereği tutmak zorunda oldukları rezervler
Mer.Bank amacı bankaların iflasını engellemek iken şimdi ülkedeki para miktarını kontrol edebilmektir.
Toplam Rezerv: Bankacılık sistemindeki serbest ve + zorunlu rezervlerin
toplamından oluşur bankaların kredi vermeyerek ellerinde tuttukları
fonu ifade ettiğinden mevduat kredi akımından bir sızıntıdır.
İlave Rez.sağlama Mer. Bankasının ilave rezerv sağlaması:
1-Rreeskont kredisi açarak
2-Bankalardan kamu kesimi tahvilleri alarak.
Mer.Bankasının reeskont kredisi vermesi = Bankalardan devlet tahvili alması rezervler üz aynı etki yarat.
Rezerv Tahsilatı: Mer.Ban.açılan reeskont kredilerini tahsil etmesi ve
açık piyasa işlemleri ile tahvil satması BANKACILIK SİSTEMİ
REZERVLERİNİ AZALTIR.
Bankaların kullanımı yaygınlaştıkça M1 içindeki nakit miktarı azalır, kaydi para ( mevduat parası) payı artar.
Çeke tabi mevduatın para kapsamına alınmasında "çekin bir ödeme aracı olması" rol oynar
Paranın "değişim aracı olma" Fonksyonuna bağlı olarak işlem maliyetleri minimize edilebilir.
Paranın alternatif yatırım araçlarına üstünlüğü "değer muhafaza aracı olma özelliğindendir.
Değerli madenlere bağlı ödeme sisteminde sorun; madenlerin ağırlıkları ve nakliyelerinin zorluğudur.
Tersine nakit ikamesi: Halkın portföyünde yerli paraya oranla yabancı paranın azalması
Bir ekonomide M1 para arzının çoğunluğunun vadesiz mevduatlardan oluşması bankacılık sist geliştiği
Faiz oranlarında meydana gelen değişmeler: Faiz oranının artması vadeli mevduat hacmini arttırır.
M1 ve M2 para arzı büyüklükleri arasındaki farkın artması; Vadeli mevduatlardaki hızlı artışı gösterir.
Ekonomide yaşanan fiyat istikrarsızlıkları paranın "değer muhafaza aracı olma" fonksyonunu etkiler.
Bir banka bilançosunun aktifi FON KULLANIM YAPISInı ortaya koyar.
Merkez bankası zorunlu rezerv oranını düşürdüğünde "para çarpanı" Yükselir, "para arzı" artar.
Parasal tabanda meydana gelen değişiklikler direkt olarak Para Arzına yansır.
Para arzı; Nakit tercih oranı ve Parasal taban tarafından belirlenmektedir.
Yaşanan banka panikleri serbest rezerv oranının artmasına ve para arzının azalmasına neden olur
Yaşanan banka paniğinin yaratacağı etki; nakit oranı artacağı için para arzı azalır.
Kayıt dışı ekonomi kayıt altına alınırsa.Nakit oranı azalacağından para arzı azalır.
Kayıt dışı ekonomi hacmindeki artış nedeniyle; Nakit oranı artarken para arzı azalır.
Merkez Bankası açık piyasa işlemlerini sadece para politikası amaçları çerçevesinde yürütür.
Merkez Bank bağımsızlığı arttıkça enflasyon oranı düşüyor ve daha yüksek fiyat istikrarı sağlanıyor.
Dünyada oluşturulan ilk Merkez Bankası İsveç Merkez Bankasıdır.
TC Merkez Bankası 1930 yılında 1715 sayılı kanun ile kurulmuştur.
EURO ALANI Almanya, Avusturya, Belçika,Finlandiya, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Lüksemburg, Portekiz, Yunanistan.
EURO SİSTEM Avrupa Merkez Bankası ve Euro kullanan birlik üyesi ülkelerin merkez bankalarının ortak ismi
AVRUPA MERKEZ BANKALARI SİSTEMi Euro bölgesinde bulunmayan ülkelerin merkez bankalarının sist.
MERKEZ BANKASININ YERİNE GETİRMESİ GEREKEN 4 FONKSİYON
1- PARA PİYASALARINDA İSTİKRARI SA?LAMA Para ve kredinin arzını, maliyetini ve elde edilebilirliğini;
banknot ihraç etmedeki tekelci güçleri, kredi vererek veya yatırım yaparak rezerv yaratma ve yok etme yeteneği ile yapar
Faiz or.ve menkul kıymet fiyat dalgalanmaları ve finansal kurumlar
ödeme güçlükleri güvensizlik yaratır. Eko gerileme işsizlik olur.
2- BANKALARIN BANKASI OLMA Parasal kontrol fonksiyonu ile Bankacılık sisteminin rezervlerini tutar.
Ticari bankalara kısa vadeli avans ve kredi vermesi, para piyasalarını yönlendirmesi, Toplanan çeklerin takasına aracılık etmesi
Bozukluk ve banknotların bankalara dağıtımı, Ticari bankaların faaliyetleri üzerinde düzenleme ve denetim yetkisi.
3-LİKİDİTENİN SON KAYNA?I OLMA Finansal kriz, iflas ve panik önlemede kar amacı gütmeyen sorumlu.
Ödeme göçlüğündeki bankalar için kaynak elde etmenin son kaynağı olması Asimetrik Enformasyon( risk alma) sorunu doğurur
4- DEVLETİN BANKACILI?INI YAPMA Devletin fonlarını tutma, akrarma ve bu fonlardan ödemede bulunma.
Devlete kısa vadeli avans verme, kamu borcunun yönetilmesiile ilgili teknik hizmet verme. Devletin hazinedarlığını yapma.
OSMANLI DÖNEMİ: OSMANLI düzeninde; para arzının ayarlanması, kredi
hacminin düzenlenmesi altın ve döviz rezervlerinin yönetimiyle
Darphane, sarraflar, vakıflar, bedestenler, loncalar ilgileniyordu. Tanzimat sonrası yeni düzenlemeler geldi. Os. İmparatorluğu
1844 Usulü Cedide Üzeri Tahsisi Ayar kararnamesi ile 2 metalli para sistemi oluşturulmaya çalışıldı.
1847 Bankı Dersaadet adında Os. İmparatorluğunda ilk defa dış ödemeleri üstlenen bir banka kuruldu.
1856 Bankı Osmani Fr ingiliz ortak sermayesi ile merkez bankasının bazı işlevlerini yerine getiren banka kuruldu.
Bankı Osmaninin 1863 Bankı Osmani Şahane adını alması devlet bankası niteliğini kazanması ile oldu.
Osmanlı Bankası banknot çıkarma tekeli (1935e kadar). Hükümet kağıt
para çıkarmamayı ve başkalarına izin vermemeyi kabul etmişti.
İç ve dış borçlara ilişkin faiz ve anapara ödemelerini sadece Osmanlı Bankası yapacaktı.
Banka devletin hazinedarlığını ve hazinenin ödemelerini yapacak, devlet gelirlerini toplayacak, hazine bonoları iskonto edecekti
CUMHURİYET DÖNEMi : 11 Haziran 1930 Merkez Bankası kuruldu. (Öncesinde ise kambiyo işlemleri için konsorsiyum kuruldu).
1715 sayılı bu kanun 15 milyon sermayeli bir A.Ş olarak çeşitli kesimlerin sermayeye katılımını sağlamaya çalışdı.
40 yıl içerisinde 22 kez değişti (KİT ve hazineye daha fazla kredi verebilmek amacıyla.)
A grubu pay senetleri Devlete ait pay senetleri 0,25
B grubu Milli Bankalara ait pay senetleri
C grubu Yabancı bankalara ve imtiyazlı şirketlere 0,10
D grubu pay senetleri Türk Ticari işletmelerine ve Türk uyruklu gerçek kişilere ait pay senetleri.
1211 sayılı 14 Ocak 1970 kabul edildi. 2001 M.Bankası görev ve
yetkileri, para politikasının yürütülmesi konularında önemli
değişiklikler geçirdi.
1211 pay senetleri ise A- Hazineye ait 0,51 B-Milli Bankalar C- Yabancı Serm. Bankalar 15000 adet sınırlı D- Tc uyruklu kişiler
***
T.C MERKEZ BANKASININ ÖRGÜT YAPISI
HİSSEDARLAR GENEL KURULU: Yılda bir kez Nisan ayında toplanırlar. Genel Kurula bankanın Başkanı Başkanlık eder.
250.000 ada yazılı pay senetlerinin toplamı 25 milyar TL
BANKA MECLİSİ: Bankanın en yüksek karar organıdır. Bşkn ile genel
kuruldan seçilen 6 üyeden oluşur. Ayda 1 toplanır.Görev süresi 3 yıl
Her yıl meclisin 3de 1i Gen kur.da yenilenir. Para Politikası ve
araçlarına ilişkin kararlar alırlar.
tarafından 
Konu: Para Teorisi ve Politikası Ders Notları 
