Formula 1 Sözlük

Formula 1 Sözlük










Active Suspension - Aktif Süspansiyon
Bir yarış sırasında otomobilin ortalama yüksekliğini sabit
tutmaya yarayan ve süspansiyonlarda bulunan bir hidrolik gereç.
Hidrolik gereçler eskiden bilgisayarlar aracılığıyla kontrol edilirdi.
FIA 1993’ten itibaren bu kontrolü yasakladı

Aerodynamics - Aerodinamik
Hareket halindeki hava ve bunun cisimlere etkisini inceleyen
bilim dalı. Motor sporlarında ise, havacılıktaki uygulamanın tersine
otomobilin gövde yapısı, “downforce” olarak bilinen “hava akımıyla yere
yapışma”yı arttırmak için geliştirilir. Bunun anlamı; otomobil pistte
hızını arttırdıkça hareket eden hava onu yere daha fazla yapıştırır.

Apex-Apex
Bir virajın merkez noktası.

Aquaplanning - Aquaplanning
Otomobilin pist/yol zeminindeki su birikintisinden geçerken lastik veya
lastiklerin, kayak/surf etkisi göstermesini engellemek için lastik
üzerinde yapılan teknolojik geliştirme çalışması.

Atmospheric Engine - Atmosferik Motor
Buharlaşmış yakıt ve hava karışımıyla çalışan yanma etkili motorun
aksine, havayı belirli atmosferik basınçla emme (aspirasyon) yöntemiyle
çalışan motora verilen ad.

B

Bakerville - Bakerville
Servis Başkanı Eddy Baker’ın adıyla anılan, FOCA-TV’nin yayın ve idare
merkezinin adı. Merkez uydu aracılığıyla, Formula 1 yarışlarını tüm
dünyaya yüksek çözünülürlükte dijital sistemle yayınlar.

Balaclava - Balaclava
Pilotların kasklarını takmadan önce başlarına giydikleri, göz, ağız ve
burun kısımları açık olan ve ateşe karşı %100 dayanıklı özel maske.

Balance - Balans
Otomobilin pist üzerindeki navigasyonunun en uygun biçimde
yapılabilmesi amacıyla, ön ve arka kısımlarındaki aşırı tutunmayı
minimize eden düzenleme çalışması. Bu işleme “Set-up” da denir.

C

Carbon Fibre - Karbon Elyafı
Formula 1 otomobilinin, gövdesi, ön ve arka kanatları, ön süspansiyon
kapağı ve taban bölümünün de yer aldığı şasisinin üretiminde kullanılan
son derece hafif ve o oranda sağlam olan bir uzay çağı malzemesidir.

Championship Points - Şampiyona Puanı
FIA Formula 1 Dünya Şampiyonası’nda Pilotlara ve Takımlara ayrı ayrı
verilen puanlar. 2003 sezonundan itibaren değiştirilen puan sistemine
göre pilotlara şu puanlar verilir: 1.: 10 puan, 2.: 8 puan, 3.: 6 puan,
4.: 5 puan, 5.: 4 puan, 6.: 3 puan, 7.: 2 puan ve 8.: 1 puan. Takımlara
ise her iki pilotunun toplam kazandıkları puan verilir.

Chassis - Şasi
Bir yarış otomobilinin (veya herhangi bir otomobilin), süspansiyon,
tekerlekler ve diğer elemanlarının bağlandığı, motorun monte edildiği
gövde kısmı. Modern Formula 1 otomobilinin şasisi, dayanıklılık
sağlayan ve son derece hafif ve sağlam olan kompozit karbon elyafından
üretilmektedir.

Chicane - Şikan
Hızlı pistlerde otomobillerin yavaşlamaları amacıyla, pistin uzun
düzlüklerine yapay olarak yerleştirilen bir dizi sert viraja verilen
ad.

Clerk Of The Course - Pist Katibi
Bir pistin, yarışın aksamadan yapılabilmesi için gerekli tüm işletme (operasyon) konularından sorumlu olan görevli.

Cockpit - Kokpit
Formula 1 otomobilinin şasisi üzerinde yer alan ve pilotun oturduğu
bölüme verilen ad. Kokpit’te pilotun oturduğu koltuk, 1 Ocak 1999’dan
bu yana “çıkartılabilir” olarak özel yöntemle üretilir. Koltuğa özel
güvenlik kemer sistemiyle bağlanan pilot sadece başını, kollarını ve
ayaklarını oynatabilir.

Compressor - Kompresör
Bazı araçlarda bu özellik “Turbo” sözcüğüyle ifade ediliyor. Kompresör
özelliği, havayla karıştırılarak silindire verilen yakıtın, püskürtme
şiddetini artıyor. Yanmanın meydana geldiği silindir içindeki basıncın
artmasıyla tekerleklere daha fazla güç iletilirken, yakıt tasarrufu
azalıyor.

Concorde Agreement - Concorde Anlaşması
1997 yılında FIA ve Formula 1 takımları arasında imzalanarak yürürlüğe
giren özel anlaşma. Anlaşmada, yarışlardan ve TV yayınlarından elde
edilen gelirin paylaşımı ile Formula 1’in teknik ve sportif kurallarına
ilişkin maddeler yer alır. Concorde Anlaşması belirli aralıklarla
güncellenmektedir.

Constructor - İmalatçı, Üretici
Formula 1 otomobilinin şasini üreten kuruluş. Formula 1’de genellikle
şasi ve motor üreticileri farklıdır. Ferrari uzun yıllardır bu konuda
tek iken son yıllarda Toyota ve Renault’nun girmesiyle hem şasi, hem de
motor üreten takımların sayısı 3’e çıkmıştır. Kural olarak şasi
üreticisinin adı, motor üreticisinden önce anılır (örnek:
Williams/BMW). Dünya Şampiyonası klasmanında ödüller şasi üreticisine
verilir.

Cruise Control - Hız Sabitleyici
Uzun yolda, gaz pedalına sürekli bastığı için yorulan sürücüler,
otomobili cruise control opsiyonuna çektiği zaman, otomobil o anki
hızında yol almaya devam ediyor. Sürüş anında düğmeye basılarak devreye
sokulan sistem, sürücünün frene ya da gaz pedalına dokunmasıyla
devreden çıkıp kontrolü sürücüye bırakıyor. Bu teknoloji, özellikle
uzun otoyollara sahip ABD’de düz yolda saatler araç kullanmak zorunda
olan sürücüler için geliştirilmiş bir işlev.

Cylinder - Silindir
Formula 1 otomobillerinde, motor blokunda yer alan silindir sayısı en
fazla 12 adettir. Her bir silindire düşen valf sayısı ise kurallar
gereği 5 adedi geçemez. Halen uygulanmakta olan kurala göre Formula
1’de kullanılan motorlar V10 konfigürasyonunda olmak zorundadır.

D

Data Recorer - Veri Kayıt Cihazı
Her Formula 1 otomobilinde bulunması zorunlu olan bu özel kayıt cıhazı,
bir sensör aracılığıyla kaza veya benzeri olayları izleyip kaydeder.
Bir tür “kara kutu” olan veri kayıt cıhazı, her an FIA yetkililerinin
denetlemesine açık bulundurulmak zorundadır.

Differential - Diferansiyel
Vites kutusu içinde yer alan bu mekanizma, her iki şaftın değişik
hızlarda devinimini, dolayısıyla otomobilin hızlanmasını veya
yavaşlamasını sağlar.

Diffuser - Dağıtıcı
Otomobilin alt kısmında yer alan ve kafes şeklinde olan bu
gereçler, hava akımını hızlandırmaya yarar ve yere yapışmayı arttırır.

Dirty Air - Kirli Hava
Geçmekte olan bir otomobilin, diğer otomobil üzerinde yarattığı hava
akımıdır (türbülans). Öndeki otomobili yakın takibeden bir başka
otomobilin aerodinamik yapısı etkilenir. Hava akımıyla yere tutunma
(downforce) büyük ölçüde azaldığından, otomobilin hakimiyeti, yere
tutunması da azalır ve spin atma olasılığı artar.

Downforce - Downforce, Hava Akımıyla Yere Yapışma
Otomobilin şasisi, kanatları ve süspansiyonunun üzerinden ve
yanlarından geçen havanın oluşturduğu güç. Bu güç (downforce), Formula
1 otomobilinin pistte hızının artmasıyla yere daha fazla yapışmasını
sağlar.

Drive-By-Wire - Elektronik Sürüş
Gaz (akselerasyon) pedalı ile motor arasındaki mekanik bağlantıyı
ortadan kaldıran bir elektronik sistem. Gaz verisi (data), motor
üzerindeki Motor Kontrol Ünitesine (ECU) elektronik olarak iletilir ve
motorun devri buna göre ayarlanır.

E

Electronic Sensors - Elektonik Sensör
Formula 1 otomobilinin çeşitli yerlerine yerleştirilen ve takımın
mühendis ve mekaniklerine çeşitli verileri aktaran özel aygıtlar.

F

Fia - Fia
Fédération Internationale De L'Automobile, Türkçe adıyla Uluslararası
Otomobil Federasyonu. Tüm uluslararası motor sporlarını yöneten karar,
uygulama ve icra organıdır.

Foa - Foa
Formula One Association. Formula 1 Birliği.

Foca - Foca
Formula One Constructors Association. Formula 1 İmalatçılar Birliği. FOA’nın eski adı.

Formula One - Formula Bir
Motor sporlarının en son aşaması, zirvesi.

G

G Force - G Gücü
Formula 1 pilotlarının özellikle baş ve boyun bölgelerine yüksek hızda viraj alırlarken binen yatay ve dikey çekim gücü.

Gearbox - Büyük Ödül
Formula 1 yarışlarının her birine verilen ad. Sporun tarihinde “Grand
Prix” sözcüğü ilk olarak, “Grand Pride l'Automobile Club de France”
adıyla 1906 yılında Le Mans’da kullanılmıştır. Daha sonra motor
sporlarının tüm dallarında kullanılmaya başlanmıştır. Ancak FIA’nın, bu
adın sadece Formula 1 organizasyonunda kullanılmasını istemesiyle,
diğer spor olaylarında resmi olarak kullanımı kaldırıldı.

GP - GP
Bu teknik özellik farklı araç markalarında PS, BG, SAE gibi farklı
kısaltmalarla tüketicinin karşısına çıkabiliyor. GP, motorun ürettiği
gücün miktarını ortaya koymaya yarayan ölçü birimi anlamı taşıyor.
Örneğin, 160 GP ya da 160 SAE söz konusu aracın 160 beygir gücünde
olduğunu gösteriyor.

Grid - Başlama Sırası
Sıralama Turları sonucuna göre otomobillerin start öncesi yarışa
başlamak için çift sıra halinde yer aldıkları alan. Grid’de, Pol
Pozisyonundaki otomobil ile, yandaki sıranın başında olan 2’inci
sıradaki otomobil arasında uzunlamasına 8 metre, aynı sıradaki her
otomobilin arasında da 16 metrelik mesafe bulunmak zorundadır.

Grip - Tutunma
Otomobilin yol tutuşu veya zemine tutunması. En uygun tutunma, gücün
tekerlekler vasıtasıyla en etkin biçimde aktarılmasıyla sağlanır. Etkin
tutunmaya en fazla virajlarda ve geçişlerde gereksinim duyulur.
Pilotların en çok şikayetettikleri nokta da “tutunma eksikliğidir”.
Etkili tutunmada başrolü lastikler oynar. Sırasıyla süspansiyon, şasi
dizaynı ve aerodinamik yapı tutunma gücünü etkileyen diğer unsurlardır.
Otomobilin tutunma gücü ne kadar yük****e, virajlarda da o denli hızlı
olur.

Grooved Tyre - Oluklu Lastik
FIA kararı uyarınca, 1998 sezonu başından beri kullanılan kuru zemin
lastikleri. 1998’e kadar kullanılan Slick lastiklerden bu lastiklere
geçişin nedeni ise, geçişlerin daha fazla olması yanısıra, virajlardaki
hızın düşürülmesi yoluyla güvenliğin arttırılmasıdır. Oluklu
lastiklerde kural gereği lastiğin sırtı boyunca önlerde ve arkalarda
4’er oluk bulunmaktadır. Oluklar lastiğin yere tutunma alanını
slicklere oranla %17 azaltır.

Ground Effect - Yer Etkisi
Otomobilin alt kısmının özel modifikasyonu ile yaratılan bir tür yere
yapışma (Downforce). Yer Etkisi, ters uçan bir uçağın kanadından
oluşacak akıma benzer. FIA tarafından yapılan bir kural düzenlemesiyle
günümüz Formula 1 otomobillerinin alt kısımları düz olup, Yer Etkisi
ancak Dağıtıcılar (diffuser) ile elde edilmektedir. Bu sayede
otomobilin altından geçen havanın hızı artmakta, dolayısıyla zeminin
otomobili vantuz gibi çekme etkisi yaratılmaktadır.

Ground Effects - Yerçekimi Etkisi
Otomobilin altından geçen hava akımı, bu bölgede düşük hava akımına
neden olur ve otomobili yere, pist yüzeyine doğru çeker. Otomobil bu
gibi durumlarda tersine dönmüş uçak kanadı gibi tepki verir. Ancak hava
gücünün cisimleri yukarı doğru kaldırdığı havacılığın tersine,
özellikle Formula 1’de, otomobil yere doğru bastırılır. Bu durumda
aerodinamik “downforce” arttığından, otomobillerin yüksek hızda viraj
almaları kolaylaşır.

H

Hairpin - Saç Tokası
Pist üzerindeki en sert ve zor viraja verilen ad. Otomobiller bu
virajlarda neredeyse 180 derece dönmek durumunda kalırlar. Bu tür
virajlara en uygun örnekler; Monako’daki Loews ile
Spa-Francorchamps’daki (Belçika) La Source virajlarıdır.

I

Inter Cooler - Ara Soğutucu
Ara soğutucu olarak tanımlanabilir. Tüm araç motorları, uzun süre aşırı
hızda gitmeleri ya da normalden yüksek performansta çalışmaları
durumunda ısınıp arızalanır. Inter Cooler sistem ise fazladan bir
soğutucu yardımıyla ısınan motorun ısısının kontrol altına alınmasını
ve böylece performansının daha uzun sürmesine olanak veriyor. Bu
özellik, yarış otomobilleri, TIR ya da yüksek tonajlı kamyonlarda
kullanılıyor.

Intermediate Tyre - Geçiş/Ara Lastiği
Özel bir yarış lastiği olan bu lastikler, yoğun/şiddetli olmayan
yağışlı havalarda kullanılır. Bu lastiklerin sırt desenleri, kuru
zeminde kullanılan “oluklu lastik” ile “yağmur lastiği” arasındadır.
Pisrt zemininde göllenmenin ve aşırı yağışın olmadığı durumlar için
ideal lastiktir.

K

Kerb - Bordür
Virajların kenarlarında yer alan ve genellikle kırmızı-beyaz renkle belirlenmiş olan yumuşak eğimli tümsekler.

L

Line - Çizgi, Hat
En hızlı tur zamanı için düzlüklerde ve virajlarda, en uygun sanal yol
çizgisi. Özellikle yağmurdan sonra, otomobiller özellikle bu çizgiyi
kullandıklarından ilk kuruyan pist zemini bu çizgiler olur.

Lollipop Man - Lollipop (Elma Şekeri)Adam
Pit Alanındaki takım garajında görevli ekip içinde bulunan ve
otomobilin ön kısmında, elindeki uzun çubuğa (elma şekeri biçiminde)
bağlı yuvarlak tabela ile pilota uyarı mesajları (frene bas, hazır ol,
git) veren kişi. İşaret çubuğu, otomobilin tüm işlemleri bitmeden
indirilemez. (2002 İspanya GP’sinde (Barselona), Lollipop Adam işareti
erken indirdiği için Montoya görevlinin ayakları üzerinden geçmişti).

M

Maximum Capaticy - Maksimum Kapasite
Günümüz Formula 1 otomobillerinin maksimum motor kapasiteleri kurallar gereği 3000 cc’yi (devir) geçemez.

Minimum Weight - Minimum Ağırlık
FIA kuralları gereği, Formula 1 otomobilinin minimum ağırlığı, pilot ve tüm teçhizatı dahil 600 kg’dan daha az olamaz.

O

Observer Post - Gözlemci Noktası
Grand Prix’nin yapıldığı pistin belirli stratejik noktalarına konulan
ve FIA gözlemcilerinin pistte yapılan ihlalleri, kenar görevlilerini,
bayrak hakemlerini, güvenlik ekiplerini ve yarış dışı kalan
otomobillerin kurtarılma çalışmalarını denetleyip gözlemledikleri
yüksek noktalar.

Oval - Oval, Yumurta Biçiminde
Oval şeklindeki yarış pisti. Örnek: CART ve Indy Serisinin yapıldığı A.B.D.’deki pistler.

Overall Height - Toplam Yükseklik
FIA’nın kuralları arasında alan Toplam Yükseklik, pilotun başı üzerinde
yer alan ve takla atma durumunda pilotu koruyan oval çıkıntı (rollover)
hariç olmak üzere bir Formula 1 otomobilinin olması gereken
yüksekliktir. Otomobilin söz konusu bölüm haricinde kalan kısımları 95
cm’yi aşamaz.

Overdrive - Ekonomik Vites
Ekonomik yakıt tüketimi sağlayan vites anlamına geliyor. Kullanılan
özel motor dişlileri sayesinde, kullanılan fazladan bir vites, aracın
yüksek hızda daha az yakıt tüketimi yapmasını sağlıyor.

Oversteer - Oversteer, Ön Kısımda Daha Fazla Tutunma
Formula 1 otomobilinin, seyir halindeyken ön kısmındaki
tutunmanın arkaya oranla daha fazla olması durumudur. Şasinin böyle bir
dengesizlik durumunda otomobilin arka (kuyruk) kısmı dramatik bir
şekilde yana çeker. Aşırı Oversteer durumunda otomobil spin atar.

P

Padding - Kıtkı, Dolgu
Bir kaza sırasında veya G (yatay ve dikey çekim) gücüne karşı pilotu
korumak amacıyla kokpitin iç bölümlerine yerleştirilen yumuşak koruyucu
malzeme.

Paddock - Padok
Her pistte yer alan bu özel bölüm, Pit Alanı ve garajların hemen
arkasında bulunur ve Grand Prix’nin Merkezidir. Formula 1 takımlarının
operasyon alanı olan bu bölümde takımların, motor ve lastik
üreticilerinin nakliye araçları ile, ikram amacıyla kullandıkları
karavanlar ve basın merkezleri yer alır.

Paddock Club - Padok Klüp
Padokta yer alan ve takımlarla sponsor firmaların VIP ve özel
konuklarının ağırlandıkları ve ayrı bir tribünü olan özel bölgedir.

Penalties - Cezalar
FIA’nın koymuş olduğu teknik ve sportif kuralların takımlar veya
pilotlar tarafından ihlali durumunda hakem kurulunca verilen cezalar.
Bunlar; 10 saniye Dur-Kalk cezasından başlamak üzere para cezalarına,
puanların silinmesine ve pilot veya takımın şampiyonadan çıkartılmasına
kadar varabilir. Örnek: M. Schumacher’in 1997’de Jerez’de (İspanya)
Villeneuve’e kasıtlı çarpması sonucu tüm puanları silinmişti.

Pit Crew - Pit Ekibi
Otomobillerin Pit Molaları sırasında görev yapan mekaniklerden oluşan ekip.

Pit Lane - Pit Geçişi
Pit Alanında garajların hemen önünde yer alan ve otomobillerin servis
için giriş-çıkış yaptıkları yol. Formula 1’de hız sınırının uygulandığı
tek bölüm burasıdır.

Pit Stop - Pit Molası
Yarış sırasında programlı olarak, önceden belirlenen stratejiye göre,
veya elde olamayan nedenlerle otomobillerin lastik değişimi ve/veya
yakıt ikmali için aldıkları çok kısa mola.

Pits - Pit Alanı
Garajların ve bakım/servis ceplerinin bulunduğu alan.

Pole Position - Pol Pozisyonu
Bir yarışa başlamak için en mükemmel pozisyon. Grid’de en önde, yarışa
1’inci sırada başlamak için, bir önceki gün yapılan Sıralama Turlarında
en hızlı tur zamanı ile (en iyi derece) Pol Pozisyonunu elde etmek
gerekir.

Q

Qualifying - Sıralama
Yarışa başlama sırasının ve Pol Pozisyonunun tesbiti için Cumartesi
günleri süreye karşı yapılan turlar. 2003 sezonundan önce sadece
Cumartesi günleri öğleden sonra, 1 saat süre ve her pilot için 12’şer
tur hakkıyla yapılan Sıralama Turları, bu yıl Cuma ve Cumartesi günleri
2 ayrı seansta ve 3’er tur hakkıyla yapılıyor. Her pilot, 3 tur
hakkından birisinde “en hızlı tur”unu atmak zorundadır. En hızlı tur
zamanını alan pilot, Pol Pozisyonunu da alır.

R

Race Director - Yarış Direktörü
FIA tarafından her Grand Prix için, sezon başlamadan önce
görevlendirilen en üst düzey görevli. Yarış Direktörü, pistteki tüm
görevlilerden sorumludur.

Race Number - Yarış Numarası
Her Formula 1 otomobiline, sezon öncesi FIA tarafından yayınlanan
listede yer alan numaranın yazlıması zorunludur. Otomobilin gövdesinin
her iki yanında ve burun kısmında bulunan bu numaraların yüksekliği en
az 25 cm olmak durumundadır. Uğursuzluğuna inanıldığından 13 numara
verilmez. Sıralama ise, bir önceki sezonun şampiyonadaki puan
sıralamasına göre yapılır. Örneğin; 2002’de şampiyon olan pilotun
otomobili 1 numarayı taşır. Takım arkadaşı eski veya yeni bir pilot da
olsa 2 numarayı alır.

Race Stewards - Yarış Hakemleri
FIA tarafından görevlendirilen yarış hakemleri, tüm yarış haftasonu
boyunca sadece pist üzerindeki bütün aktivitelerden sorumludur.
Takımları ve pilotları denetleyen hakemler gerektiğinde cezaların
uygulanmasından da sorumludur.
Reconnaissance Lap - Keşif Turu
Her Grand Prix’nin resmi başlama saatinden 30 dakika önce otomobillerin
pistte bir tur atmalarıdır. Bu tek turun sonunda otomobiller Sıralama
Turlarında elde ettikleri sıraya göre Grid’deki yerlerini alırlar.
İkinci bir keşif turu atmak isteyen pilotlar, Grid’den geçmemek
koşuluyla, Pit Geçişinden hız limitine uyarak geçip bu haklarını
kullanabilirler.

Refuelling Rig - Yakıt Aleti
Pit Molaları sırasında, otomobillere güvenli bir şekilde yakıt ikmali
yapılmasında kullanılan özel bir yakıt dolum sistemidir. Bu özel
sistemle otomobilin deposuna 5 saniyede 60 litre yakıt pompalanır.

Rollover Structures, Rollbars - Takla Darbesini Engelleyici Düzenek
Formula 1 otomobilleri, 2 adet takla darbesinden pilotları
koruyucu muhafaza (rollbar) bulundurmak zorundadır. Bu rollbar, pilotun
başından daha yüksek olmalı ve birisi direksiyonun ön kısmında
(direksiyonun 25 cm ön kısmında), diğeri de pilotun arkasında, gövdenin
üst kısmında ve en az 94 cm yüksekliğinde olmalıdır. Her iki rollover
parçası da direksiyon ve pilotun başının en az 70mm üstünde yer
almalıdır.

S

Slick Tyre - Slick (Düz, Oluksuz) Lastik
Oluksuz/desensiz/düz kuru zemin yarış lastiği. 1998 sezonu başından
itibaren bu lastiklerin kullanımı yasaklandı. Formula 1 otomobillerinin
virajlardaki hızlarını azaltmak amacıyla oluklu lastikler getirildi.

Slipstream - Çekim Alanı
Yarış otomobilleri yüksek hızda arkalarında bir çekim alanı (hava
boşluğu, vakum) yaratırlar. Öndeki otomobili takibeden bir başka
otomobil bu alana girerek çekim gücünden yararlanır ve geçişini
kolaylaştırdığı gibi yakıt tasarrufu da sağlar.

Speed Limits - Hız Sınırı
Formula 1’de hız sınırı sadece Pit Alanı için geçerlidir. Daha
önce Serbest Antrenmanlarda 80 km/st olan bu hız limiti, 2000’den bu
yana 60 km/st olarak değiştirilmiştir. Isınma Turları ve Yarışta ise
120 km/st olan hız limiti 80 km/st olarak belirlenmiştir. Bu kuralın
dışında tutulan tek yarış ise Monako GP’sidir. Burada 3 gün boyunca hız
sınırı 60 km/st’tir. Pit Alanı girişinden çıkışına kadar çeşitli
yerlere konmuş olan elektronik sensörler otomobillerin hızlarını tesbit
eder. Yarış sırasında hız sınırını aşan pilota 10 saniye cezası,
antrenmanlarda ise para cezası verilir. Formula 1 otomobillerinde bu
durum için hız limitleyicileri bulunur. Pit alanına girerken pilot bir
butona basarak bu cıhazı devreye sokar.

Speed Trap - Hız Tuzağı
Formula 1 yarışlarının yapıldığı pistlerin en uzun düzlüklerinin sonuna
yerleştirilen bir elektronik aygıttır. Hız Tuzağının işlevi, bu
noktadan geçen otomobillerin ulaştıkları en yüksek hızı ölçmektir.

Spin - Spin
Formula 1 otomobilinin çeşitli nedenlerle (kaygan zemin, oversteer,
hatalı ve hızlı sollama gibi) ekseni etrafında dönerek pistten
çıkmasıdır.

Spoiler - Spoyler
Formula 1 otomobillerinde hava akımıyla yere yapışmayı (downforce) arttıracak türbülansı sağlayıcı aerodinamik kanat.

Starting Grid - Başlama (Start) Alanı
Otomobillerin Start/Finiş düzlüğünde (Pit Alanı önü), Sıralama Turları
sonucuna göre start için belirli aralıklarla sıralandıkları bölüm.

Steering Wheel - Direksiyon
Formula 1 otomobilinin direksiyonu. Direksiyonlar kolayca çıkartılıp
takılabilecek şekilde olmalı, üzerinde tüm gösterge ve butonlar
bulunmalıdır.

Stint - Etap, Aşama
Start-Pit Molası, Pit Molası-Pit Molası, Pit Molası-Finiş arasında
otomobilin katettiği bölümlere verilen ad. Örneğin; bir pilot 2 Pit
Molası alarak yarışı tamamladığı takdirde, “3 stint” yapmış sayılır.

Stop-And-Go Penalty - Dur-Kalk Cezası
Hakem Kurulu tarafından pilotların, Pit Alanı hız limiti, erken start
gibi ihlal ettikleri kurallara uygulanan cezadır. Ceza verilen pilot,
takibeden 2 tur içersinde pit alanına girmek ve 10 saniye durduktan
sonra tekrar piste çıkmak zorundadır. Bu süre içinde otomobile hiçbir
bakım yapılamaz. 2002 sezonundan itibaren uygulanan bir diğer ceza ise
pilotların Pit Alanından geçişlerini zorunlu kılmaktadır.

Super License - Süper Lisans
Formula 1’e pilot olarak katılabilmek için zorunlu olan lisans
(ehliyet). Bu lisansa sahip olmak isteyen pilotun, FIA tarafından
belirlenmiş, belli sayıda açık tekerlekli yarış serilerine katılmış ve
dereceye girmiş olması gibi bazı kuralları yerine getirmesi gereklidir.


T

Techinical Regulations - Teknik Kurallar
Formula 1’de uygulanan kuralların teknik bölümü. Halen uygulanan teknik
kurallar arasında iki önemli konu öne çıkmaktadır. 1. Performansın
kontrolü: motorların en fazla 3 litre olması, güçlendirici
(supercarger) kullanılmaması ve minimum ağırlığın pilot ve ekipmanı
dahil 600 kg olması. 2. Pasif Güvenlik: şasinin ve koruyucu
roll-bar’ların dayanıklı olması ve esnek yakıt tankları, yangın
söndürücüler gibi malzemenin bulundurulması.

Telemetry - Telemetre
Hareket eden bir cisimle, sabit bir istasyon arasında elektronik olarak
veri alış-verişi yapılması. Formula 1’de ise, pistte hareket eden
otomobilin motor aksamı ve diğer parçalarla ilgili verilerin, kodlanmış
elektronik veriler halinde radyo dalgalarıyla pit alanındaki merkezi
bilgisayara aktarılmasıdır.

Testing - Testler
1 Ocak 2001’de alınan bir kararla, son yarış ile 31 Aralık tarihleri
arasında takımların test yapmaları yasaklandı. Özel testler de bu yasak
kapasmına alındı. Testlere izin verilen atrihler içinde ise Formula 1
takviminde yer alan pistlerden sadece Monza, Barcelona, Silverstone ve
Magny Cours’da test yapılabiliyor. Ayrıca FIA tarafından Formula 1
onayı verilmemiş pistlerde de testler yasaktır.

Timing Transponder - Süre Aleti
Pist kenarında çeşitli yerlerde bulunan süre kayıt sensörleri ile veri
alış-verişini sağlayan ve yetkili süre hakemlerince kontrol edilen
elektronik bir aygıt.

Tork - Tork
Döndürme kuvveti anlamını taşıyor. Motor güçleri ve silindir hacimleri
eşit olan iki aracın torku yüksek olanı, diğerinden daha güçlü oluyor.
Örneğin, bu iki araç halat çekme yarışında olduğu gibi arkalarından
birbirine bağlanıp aynı anda harekete geçirilirse, torku yüksek olan
araç diğerine üstünlük sağlar.

Traction Control - Çekiş Kontrol
Tekerleklerin, özellikle kalkış sırasında patinaj yapmalarını
denetleyen ve duruma göre anında motorun gücünü ayarlayan bilgisayar
kontrollü elektronik sistem.

Transporter - Nakliye Aracı
Pistler arasında Formula 1 otomobilleriyle diğer parçaların nakliyesinde kullanılan özel kamyonlar.

Tub - Küvet
Şasinin, kokpitin bulunduğu ve pilotun yerleştiği bölgesi. Yapısından dolayı bu adla anılır.

Tyre Blanket - Lastik Battaniyesi
Elektrikle ısıtılan ve lastiklerin yarışa başlamadan önce belirli bir
ısıda kalmasını sağlayan özel örtü. Bu örtü lastiklere, otomobil
üzerindeyken (Grid’de start öncesi) takıldığı gibi, kenarda da
takılabilir. Pit Molasına gelen bir otomobile takılacak lastikler
örtüden çıkartılarak takılır. Formula 1’de kullanılan lastiklerin
normal operasyonel ısıları 80 – 90 C derecedir. Lastiklerin daha sıcak
olması, bir başka deyişle kauçuk hamurunun yüksek ısıda olması yarış
sırasında lastiklerin zemine tutunmasını arttırır.

U

Understeer - Understeer, Arka Kısımda Daha Fazla Tutunma
Formula 1 otomobilinin, seyir halindeyken arka kısmındaki
tutunmanın öne oranla daha fazla olması durumudur. Understeer durumunun
şiddetine göre otomobil ya viraj alırken hafifçe yana kayarak geniş
dönmesine yol açar, ya da daha aşırı durumlarda burun kısmı önce olmak
üzere pistten çıkar.

V

Valve - Valf
Bu teknik genellikle motor gücünü sembolize eden GP ifadesiyle
karıştırılıyor. Supap da denilen valf, hava-yakıt karışımının hızla
emilmesini ve silindir içindeki havanın süratle tahliyesini sağlıyor.
Dört silindirli motor için kullanılan 16 valf ifadesi ise o motorda
silindir başına 4 supap bulunduğunu gösteriyor. Güçlü motorlarda bu
sayı artarak 24 supaba kadar çıkabiliyor.

W

Warm-Up - Isınma
Serbest antrenman ve test amacıyla yapılan Isınma Turları 2003 öncesi
Pazar günleri yarıştan 4,5 saat önce ve yarım saatlik süreyle
yapılırdı. 2003 sezonunda uygulanan yeni kurallara göre Isınma Turları
Cumartesi günleri 13:30-13:45 arasında 15 dakika olarak yapılıyor.

Weight, Minimum - Minimum Ağırlık
FIA kuralına göre, Formula 1 otomobilinin pilot ve ekipmanının ağırlığı
da dahil olmak üzere olması gereken en az ağırlığı 600 kilogramdır.

Wheel Cable - Tekerlek Kablosu
1999’da uygulamaya konulan bir kurala göre, bir kaza sırasında Formula
1 otomobilinin tekerleklerinin gövdeden koparak fırlamasını engelleyen
özel kablo.

Wind Tunnel - Rüzgar Tüneli
Hareket halindeki havanın yarış otomobilleri üzerindeki etkisini ölçmek
için kullanılan kapalı bir tünel. Tünelin bir ucundan değişik hızlarda
verilen havaya karşı otomobilin yapısının ne tür tepki verdiği, rüzgar
sensörleri ve diğer elektronik aygıtlarla ölçülür
Biraz uzun ama