Hz. Şuayb

Hz. Şuayb


Kuran'da adı geçen peygamberlerden. Medyen ve Eyke halkına peygamber
olarak gönderildi. Bu iki ülkede ayrı ayrı mücadelede bulundu. Bu iki
toplumla yaptığı mücadelesi, çeşitli ayetlerde geçmektedir.

Medyen ve Eyke, dağlık ve ormanlık olan iki ülke idi. Medyen
toprakları, Hicaz'ın kuzey batısın da, oradan Kızıldeniz'in doğu
sahiline, güney Filistin'e, Akabe Körfezi'ne ve Sina Yarımadası'nın bir
bölümüne kadar uzanan bölgelerde yer alır.

Kur'an'ın Medyen halkı hakkında anlattıklarının önemini kavramak için,
bu insanların, Hz. İbrahim'in üçüncü hanımı Katurah'tan olma oğlu
Midyan'ın soyundan geldikleri iddialarina dikkat edilmelidir. Doğrudan
doğruya onun neslinden gelmemiş oldukları halde, tümü onun soyundan
olduklarını iddia etmişlerdir. Çünkü eski bir geleneğe göre, büyük bir
zata bağlı olan herkes, daha sonra yavaş yavaş onun torunları arasında
sayılmaya başlanırdı. Nitekim Hz. İsmail'in (a.s) soyundan gelmemesine
rağmen bütün Araplara "İsmailoğulları" denmiştir. Hz. Yakub (a.s)'in
soyu (israiloğulları) için de durum aynıdır. Ayni şekilde, Hz. İbrahim
(a.s)'in çocuklarından biri olan Midyan'ın etkisi altına giren tüm
bölge halkına Bena Medyen (Medyenogullari) ve onların oturduğu yerlere
de, Medyen bölgesi dendi (ez-Zirikl, Kâmûsû'l-A'Iâm, VI, 4244; Yakut
el-Hamev, Mu'cemü'l-Büldan, Beyrut 1956, V, 77).

Şuayb (a.s), Hz. İbrahim'in torunlarından Mikâil'in oğludur. Annesi ise
Hz. Lut'un kızıdır (et-Taber, Tarih, Misir 1326,I, 167; es-Sa'leb,
el-Arâis, Mısır 1951, s. 164; M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi,
Ankara 1990, I, 327).

Yüce Allah'tan Şuayb (a.s)'a kitap veya sahife gönderilmedi. O, Âdem,
Şit, İdris, Nuh ve İbrahim'e indirilen sahifeleri okudu ve onlarla
tebliğde bulundu (Ibn Asakir, Tarih, Beyrut 1979, VI, 322).

Şuayb (a.s) büyük bir hatipti. insanları güzel söz ve nasihatlarla
aydınlatmaya çalıştı. Dolayısıyla ona peygamberler hatibi denilmiştir
(ez-Zemahserî, el-Kessâf, Kahire 1977, II, 118).

Şuayb (a.s) aynı zamanda Musa (a.s)'in kayınpederi idi. Kızı Safura'yı
Musa (a.s) ile evlendirmişti (ibnü'l Esir, el-Kâmil, Beyrut 1965, 177).

Şuayb (a.s)'in Peygamber olarak Medyen'e gönderilmesi ve Medyenlilerle mücadelesi, Kuran'da söyle bildirilir:

"Medyen'e de kardeşleri Şuayb'ı (gönderdik). Dedi ki: "Ey kavmim,
Allah'a kulluk edin, sizin ondan başka ilahınız yoktur. Size
Rabbinizden açık bir delil geldi. Ölçüyü ve tartıyı tam yapın,
insanların eşyalarını eksik vermeyin, düzeltildikten sonra yeryüzünde
bozgunculuk yapmayın. Eğer inanan (insan)lar iseniz böylesi sizin için
daha iyidir!... Ve her yolun başına oturup da tehdit ederek insanları
Allah yolundan çevirmeğe ve O (Allah yolu)nu eğriltmeye çalışmayın.
Düşünün siz az idiniz, O sizi çogalttı ve bakın bozguncuların sonu
nasıl oldu!... Eğer içinizden bir kısmı benimle gönderilene inanmış,
bir kısmı da inanmamış ise, Allah aramızda hükmedinceye kadar sabredin.
O, hükmedenlerin en iyisidir" (el-A'raf, 7/85,86,87).

Görülüyor ki Şuayb (a.s) onları Allah'a kulluk etmeye, insan Haklarına
saygılı olmaya, her türlü bozgunculuktan uzak durmaya ve bu yolda
sabırla hareket etmeye davet ediyordu. Fakat Medyen halkı Şuayb
(a.s)'in nasihatlerini dinlemediler ve kötü hareketlerinde daha ileri
gittiler. Onların bu isyan ve sapkınlıkları, Kuran'da şöyle haber
verilir.

"Dediler ki: Ey Şuayb, senin söylediklerinden çoğunu anlamıyoruz, biz
seni içimizde zayıf görüyoruz. Kabilen olmasaydı, seni mutlaka
taslarla(öldürür)dük! Senin bize karşı hiç bir üstünlüğün yoktur!" (Hd
11/91).

Şuayb (a.s) onların bu taşkınlıklarına karsı nasihat ediyor ve onları büyük bir azap ile kokutuyordu:

(Şuayb onlara de ki): Ey kavmim, size göre kabilem Allah'tan daha mı
üstün ki, O'nu arkanıza atıp unuttunuz? şüphesiz Rabbim, yaptıklarınızı
kuşatıcıdır. (Ondan bir şey gizli kalmaz.)

Ey kavmim, olduğunuz yerde (yaptığınızı) yapın, ben de yapıyorum.
Yakında kime azabın gelip kendisini rezil edeceğini ve kimin yalancı
olduğunu bileceksiniz. Gözetin, ben de sizinle beraber
gözetmekteyim."(Hd, 11/92-93)

Her türlü mücadelede, tebliğ ve nasihate rağmen, Allah'ın emirlerini
dinlemeyen, zulüm, taşkınlık ve kötülükte ısrar eden Medyen halkı,
azabı hak etmişti: Derken o (müthiş) sarsıntı onları yakalayıverdi,
yurtlarında diz üstü çöke kaldılar. Şuayb'ı yalanlayanlar, sanki
yurtlarında hiç oturmamış gibi oldular. Şuayb'ı yalanlayanlar... iste
ziyana uğrayanlar, onlar oldular" (el-A'raf, 7/91-92).

Medyen halkı, kafirlerin kaçınılmaz sonu olan azaba maruz kaldıktan
sonra Şuayb (a.s) onlara acımıştı. Bu durum, Kuran'da söyle bildirilir:

(Şuayb), onlardan yüz çevirdi ve dedi ki: Ey kavmim, ben size Rabbimin
gönderdiği gerçekleri duyurdum ve size öğüt verdim. Artık kâfir bir
kavme nasıl acırım!.." (el-A'raf, 7/93)

Buna göre, Allah'ın emirlerini dinlememede ısrar eden ve bunun
neticesinde Allah'ın azabı ile cezalandırılanlara acımamak gerekir.
Çünkü bu cezayı hak etmiş oluyorlar.

Şuayb (a.s) Medyenlilerle beraber, Eyke halkına da peygamber olarak
gönderilmişti. Onlarla da önemli mücadelelerde bulundu. Onlarla olan
mücadelesi ve onların isyankârlığı, Kuran'da şöyle özetlenmektedir.

Gerçekten Eyke halkı da zalim kimselerdi" (el-Hasr, 15/78).

Eyke halkı da gönderilen elçileri yalanladı. Şuayb, onlara demişti ki:
(Allah'ın azabından) korunmaz misiniz? Ben size gönderilen güvenilir
bir elçiyim. Artık Allah'tan korkun ve bana itaat edin. Ben sizden buna
karşı bir ücret istemiyorum. Benim ücretim yalnız alemlerin rabbine
aittir. Ölçüyü tam yapın, eksiltenlerden olmayın. Doğru terazi ile
tartın. insanların haklarını kısmayın. Yeryüzünde bozgunculuk yaparak
karışıklık çıkarmayın, Sizi ve önceki nesilleri yaratan(Allah)tan
korkun" (es-suar, 26/176,177,178,179,180,181,182,183,184).

Eykeliler, Şuayb (a.s)'in telkinlerine karşı ters hareket ettiler. Söz
dinlemeyip isyanda bulundular. Hatta, Şuayb (a.s)'a hakaret ettiler.
Onların bu isyanı, Kuran'da söyle dile getirilir:

"Dediler: Sen iyice büyülenmişlerdensin. Sen de bizim gibi bir
insansın, biz seni mutlaka yalancılardan sanıyoruz" (es-şuarâ, 26/185,
186) .

Eykeliler bununla bile yetinmediler. Azab isteyecek kadar, ileri
gittiler: "Eger doğrulardansan, o halde üzerimize gökten parçalar
düşür" (es-şuarâ, 26/187) diyerek Şuayb (a.s)'a meydan okudular. Şuayb
(a.s) onlara söyle cevap verdi: "Rabbim, yaptığınızı daha iyi bilir"
(es-şuara, 26/188). Yüce Allah da, onlara verilen azabı, söyle haber
veriyor: "O'nu yalanladılar. Nihâyet o gölge gününün azabı, kendilerini
yakaladı. Gerçekten o, büyük bir günün azabı idi. Muhakkak ki, bunda
bir ibret vardır. Ama yine çokları inanmazlar" (es-şuarâ, 26/189, 190).

Ayette söz konusu olan "gölge gününün azabı" hakkında, müfessirler
söyle bir açıklamada bulunuyorlar: Eykeliler azap isteyince, Güneş yedi
gün müthiş bir sıcaklık yaydı. O sırada gökyüzünde bir bulut belirdi ve
serin bir rüzgar esti. Eyke'liler bulutun gölgesinde toplandılar.
Birden o buluttan bir ateş indi ve Eyke halkı yeryüzünden silindi
(el-Beydav, Envaru't-Tenzl, Misir 1955, II, 84).

Medyen ve Eyke halkı Hz. Şuayb'ı dinlemediler ve bunun neticesinde,
yukarıda sunulan âyetlerde ifâde edildiği gibi helâk oldular. Allah'ı
dinlememenin, peygambere uymamanın ve yanlış yollara sapmanın cezasını
buldular. Şuayb (a.s), kendisine uyanlarla birlikte Mekke'ye gidip
yerleşti.

Orta boylu, buğday benizli biri olan Şuayb (a.s), hayatinin sonuna
doğru gözlerini kaybetmişti, amâ olarak yaşıyordu. Mekke'de vefât etti.
Türbesinin, Kâbe'nin batısın da, Darünnedve ile Benu Semh kapısının
arasında olduğu rivâyet edilir (et-Taberî, Tarih, Misir 1326, I, 167;
Ibn Kuteybe, Kitabü'l-Maârif, Beyrut 1970, s. 19: Ibn Asakir, Tarih,
Beyrut, 1979, VI, 322).