Kaza ve Kader

Konu: Kaza ve Kader Ptsi Mart 29, 2010 11:58 pm

Kaza
ve
Kader

Kader

Kader, Yüce Allah'ın, ezelden ebede kadar olacak
bütün şeylerin zaman ve yerini, özellik ve niteliklerini, ezeli ilmiyle
bilip sınırlaması ve takdir etmesi, demektir. Allah'ın ilim ve irade
sıfatlarıyla
ilgili bir kavram olan kader, evreni, evrendeki tüm varlık ve olayları
belli bir nizam ve ölçüye göre düzenleyen ilahi kanunu ifade eder.

Kaza

Cenab-ı
Hakk'ın ezelde irade ettiği ve takdir
buyurduğu şeylerin zamanı gelince, her birisini ezeli ilim, irade ve
takdirine
uygun biçimde meydana getirmesi ve yaratmasıdır. Kaza Allah'ın tekvin
sıfatı
ile ilgili bir kavramdır.

Kaza
ve Kadere İman

Kaza ve kadere
inanmak
demek, hayır ve şer iyi ve kötü, acı ve tatlı, canlı ve cansız, faydalı
ve faydasız her ne varsa hepsinin Allah'ın bilmesi, dilemesi, kudreti,
takdiri ve yaratması ile olduğuna, Allah'tan başka yaratıcı
bulunmadığına
inanmak demektir. Dünyada meydana gelmiş ve gelecek olan her şey,
Allah'ın
ilmi, dilemesi, takdiri ve yaratması ile olur.

Her
şeyin bir kaderi
var

Yüce
Allah, insanları
hür iradeleriyle seçecekleri şeylerin nerede ve ne şekilde seçileceğini
ezeli yani zamanla sınırlı olmayan mutlak ilmiyle bilir ve bu
bilgisine
göre diler, yine Allah bu dilemesine göre takdir buyurup zamanı
gelince
kulun seçimi doğrultusunda yaratır. Bu durumda Allah'ın ilmi kulun
seçimine
bağlı olup, Allah'ın ezeli manada bir şeyi bilmesinin, kulun
irade
ve seçimi üzerinde zorlayıcı bir etkis yoktur. Aslında insanlar,
Allah'ın
kendileri hakkında sahip olduğu bilgiden habersizdirler ve pratik
hayatta
bu bilginin etkisi altında kalmaksızın kendi iradeleriyle
davranmaktadırlar. Yüce Allah bildiği için belli şeyleri
yapmıyoruz. Bizim
bu işleri
yapacağımız,
O'nun tarafından ezeli ve ebedi ve mutlak anlamında bilinmektedir.
Allah, kulu seçen ve seçtiklerinden sorumlu olan bir varlık olarak
yaratmış,
onu emir ve yasaklarla sorumlu ve yükümlü tutmuştur. Ayrıca Allah Teala
kulun seçimine göre fiilin yaratılacağı noktasında bir ilahi
kanun
da belirlemiştir.

Kader
- İlahi Sır

Kader
konusunda bilinmesi
gereken bir başka husus da şudur: Kader iç yüzünü ancak Allah'ın
bilebileceği,
mutlak ve kesin bir biçimde çözümlenmesi mümkün olmayan bir ilahi
sırdır. Zaman ve mekan kavramlarıyla yoğrulmuş bulunan insan aklı,
zaman
ve mekan boyutlarının söz konusu olmadığı bir ilahi ilmi, irade ve
kudreti
kavrayabilme güç ve yeteneğinde değildir. Kader konusunu kesin biçimde
çözmeye girişmek, insanın kapasitesini zorlaması ve imkansıza talip
olması
demektir.

Kaderi
bahane etmek

Kaza
ve kadere inanmak
iman esaslarındandır. Ancak insanlar kaderi bahane edere kendilerini
sorumluluktan
kurtaramazlar. Bir insan"Allah böyle yazmış, alın yazım buymuş, bu
şekilde
takdir etmiş, ben ne yapayım?" diyerek günah işleyemeyeceği gibi,
günah
işledikten sonra da kendisini suçsuz gösteremez, kaderi mazeret
olarak
ileri süremez. Çünkü bu fiiller, insanlar böyle tercih ettikleri için
bu
seçime uygun olarak Allah tarafından yaratılmışlardır. Ayrıca sır olan
kaderin içyüzü Allah 'tan başkası tarafından bilinemez. O halde
kader
ve kazaya güvenip çalışmayı bırakmak, olumlu sonucun sağlanması
ya
da olumsuz sonuçların önlenmesi için gerekli sebeplere sarılmamak
ve tedbirleri almamak, İslam'ın kader anlayışı ile bağdaşmaz. Allah her
şeyi birtakım sebeplere bağlamıştır. İnsan bu sebepleri yerine
getirirse
Allah da o sebeplerin sonucunu yaratacaktır. Bu da bir İlahi kanundur
ve
kaderdir.

Kaynak:
İlmihal, İman ve İbadetler, TDV İslam
Araştırmalar Merkezi

Kur'an-Kerim
de ve Hadislerde Kader

Kadere iman farzdır. Bu husus Kur'an-ı kerim ve hadis-i şerifler ile
bildirilmiştir. Allahü teâlâ, ezeli ilmiyle, insanların ve diğer
mahlûkatın, ne zaman doğacağını, ne zaman öleceğini ve ne yapacaklarını
bilir. İlahın her şeyi bilmesi, her şeye gücü yetmesi gerekir.
Bilmeyen, gücü yetmeyen, muhtaç olan, ölebilen ilah olamaz. Allahü
teâlâ, herkesin ne yapacağını bilir. Kur'an-ı kerimde mealen, (Allah, onların işlediklerini ve
işleyeceklerini bilir)
buyuruluyor. (Bekara 255)

İnsanların başına
gelecek olaylar, doğacakları, ölecekleri ve ne iş yapacakları gibi
bütün bilgiler, levh-i mahfuz denilen bir kitaptadır. Bu kitaptaki
bilgilere kader deniyor. Kader hakkında birçok âyet-i kerime vardır.
Birkaçının meali şöyledir

(Yeryüzünde vuku
bulan ve başınıza gelen
bir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce, bir kitapta [levh-i mahfuzda yazılmış] olmasın. Elbette bu, Allah’a kolaydır.)
[Hadid 22]

(Ölümü Allah’ın iznine
bağlı olmayan hiç kimse yoktur.)
[Al-i İmran145]

(Ölüm zamanını takdir eden
ancak Allah’tır.)
[Enam 2]

(Yaptıkları küçük büyük her şey, satır satır kitaplarda yazılmıştır.)
[Kamer 52, 53]

(Her ümmetin bir eceli vardır, gelince ne bir an geri kalır, ne de bir
an ileri gider.)
[Araf 34]

(Biz, her şeyi kader ile [bir
ölçüye göre] yarattık.)
[Kamer 49]

(Allah her canlının durduğu yeri ve sonunda bırakılacağı mekânı bilir.
Hepsi açık bir kitapta [levh-i
mahfuzda] dır.)
[Hud 6]

(Göklerde ve yerde zerre miktarı bir şey, Ondan gizli kalmaz. Bundan
daha küçük ve daha büyüğü de, apaçık kitaptadır.)
[Sebe 3]

(Bir canlıya verilen ömür ve ömrünün azaltılması da mutlaka bir
kitaptadır.)
[Fatır 11]
Peygamber efendimiz, bu
âyet-i kerimeleri açıklamıştır. Kadere inanmak, imanın altı şartından
biridir. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:

(İman; Allah’a,
meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gününe, [yani Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrın ve şerrin Allah’tan
olduğuna, ölüme, öldükten sonra dirilmeye, inanmaktır. Allah’tan başka
ilah olmadığına ve benim Onun kulu ve resulü olduğuma şehadet etmektir.)
[Buhari, Müslim, Nesai]

(Kadere inanmak, iman
esaslarındandır.)
[Ebu Davud, Tirmizi]

(Kadere inanmayan imanın
gerçeğine erişmez.)
[Nesai]

(Kaderi inkâr edenin
İslam’dan nasibi yoktur.)
[Buhari]

(Kadere iman etmek,
tevhidin nizamıdır.)
[Deylemi]

(Ahir zamanda şerli
kimseler kader hakkında konuşur.)
[Hâkim]

(Ahir zamanda kaderi inkâr
edenler çıkacaktır)
[Tirmizi]

(Ahir zamanda, şu üç
şeyden korkuyorum: Müneccimlere [falcılara] inanmak, kaderi inkâr ve idarecilerin
zulmü.)
[Taberani, İbni Asakir, Hatib, İbni Ebi Âsım]

(Kaderi inkâr etmeyin.
Hıristiyanlar kaderi inkâr eder.)
[Cami-us-sagir]

(Ümmetim kaderi inkâr
etmedikçe, dinde sabittir. Kaderi yalanlayınca helak olurlar.)
[Taberani]

(Ahirette kaderi tekzib
edene rahmet nazarı ile bakılmaz.)
[İ. Adiy]

(Şu üç şeyden korkuyorum:

1- Âlimin sürçmesi,
2- Münafıkların (Kur'an böyle diyor) diyerek tartışmaya girişmesi,
3- Kaderin inkâr
edilmesi.)
[Taberani]

(Kaderden bahsedilince
dilinizi tutunuz!)
[Taberani]

(Kaderi inkâr edene, bütün
peygamberler lanet eder.)
[Taberani]

(Kadere, hayra ve şerre
iman etmedikçe, başa gelenin asla şaşmayacağına, başa gelmemesi
mukadder olanın da asla gelmeyeceğine inanmadıkça, hiç kimse iman etmiş
sayılmaz.)
[Tirmizi]

(Bütün Peygamberler
şunlara lanet etmiştir:

1) Allah’ın kitabında
olmayan şeyi ona ekleyen [Kur’anda
böyle
yazıyor diye yalan söyleyen, Kur’anı kendi görüşüne göre tevil
eden],
2) Allah’ın kaderini inkâr
eden,
3) Allah’ın zelil ettiğini
aziz, aziz ettiğini de zelil eden zalim idareci.)
[Taberani]

Kaderi yaratan Allahü
teâlâdır. Her şeyi yaratan Allahü teâlâdır. Birkaç hadis-i şerif meali
şöyledir:

(Allahü teâlâ buyurur:
“Ben âlemlerin rabbiyim, hayrı da, şerri de ancak ben tayin ederim.
Hakkında şer yazdığıma yazıklar olsun, hakkında hayır yazdığıma ise ne
mutlu.)
[İ.Neccar] (Allahü teâlâ, kullarının iyilik mi kötülük işleyeceklerini,
Cehennemlik mi, Cennetlik mi olduklarını elbette bilir, bildiğini
yazıyor. Yoksa yazdığı için kul öyle yapmak zorunda kalmıyor. Cebriye
zorla Allah yaptırır der, Mutezile ise Allah’ın kaderini inkâr eder.)

(Bütün işler Allahü
teâlâdandır; hayır olanı da şer olanı da.)
[Taberani]

(Kaderiyenin İslam’dan
nasibi yoktur. Bunlar, Şer takdir edilmedi derler.)
[Beyheki] (Kaderiye, Mutezile demektir.)

(Allahü
teâlâ buyurdu ki: Bana iman edip de kadere, hayır ve şerrin benim
takdirimle olduğuna iman etmeyen, benden başka Rab arasın.)
[Şirazi]

(Ümmetimin helaki üç
şeydedir: Irkçılık, kaderi inkâr ve nakle itibar etmemek)

[Taberani]

(Allahü teâlâ, ilk önce
Kalemi yaratıp, “Kaderi, olanı ve sonsuza kadar olacak olanı yaz”
buyurdu.)
[Tirmizi, Ebu Davud]

(Her şey ezelde yazıldı.
Kalem kurudu.)
[Tirmizi](Yani
kader,
takdir son buldu ve kaleme yazacak bir şey kalmadı.)

(Ya
Resulallah,
yaptığımız ve yapacağımız işler önceden takdir edilip yazıldığına göre,
iş yapmanın ne önemi var) diye soranlara, (Herkes, kendi işine hazırlanır) ve (Herkes önceden
takdir edilmiş olan
işlere hazırlanır) buyurdu.
(Müslim,
Tirmizi)

Kaynak: Kadere İman, Dinimiz
İslam

» Kaza ve Kader
» Kader