CATIA V5 ile Kalyp Tasarymy

Bu makale “ArGe Mühendislik Yazylym ve Tasarym San. ve Tic Ltd. ?ti.” tarafyndan hazyrlanmy?tyr.


Günümüzde
üretim teknolojilerinin geli?mesine paralel olarak ürün ?ekilleri de
daha bir karma?ykla?maktadyr. Her geçen gün tasarymcylaryn eline daha
karma?yk , üretimi daha zor parçalar gelmektedir. Y?te bu nedenle
tasarymcylaryn teknolojiyi takip edip , kendilerini sürekli
güncellemeleri gerekmektedir. Tasarymcy, güncel tasarym bilgi ve
araçlaryny kullanmaly ve gerek ürün tasarymynda gerekse üretilebilirlik
kontrolü için mutlaka Sonlu Elemanlar Analizi (SEA) gibi numerik
metodlardan faydalanmalydyr.



Kalyp
teknolojisi kullanylarak üretilecek ürünler için ürün tasarymy kadar
kalyp tasarymy da çok önemlidir. Bu nedenle bu çaly?mada bir
mühendislik aracy olan CATIA V5 kullanylarak bir plastik parçaya ait
enjeksiyon kalyby tasarymy yapylacaktyr. Söz konusu plastik parça bir
dekopaj testeresinin kapa?ydyr. Çaly?mada öncelikle dekopaj testeresine
ait kapak ayry bir parça olarak açylacak, daha sonra kalyp bo?lu?unu
yaratmak amacyyla kalyp ayrym hat ve yüzeyleri çykarylacaktyr. Bu
i?lemlerin akabinde kalyp bo?lu?u olu?turulacak ve enjeksiyon i?lemi
için di?er standart elemanlar kalyp üzerine yerle?tirilecektir. Son
olarak kalyp so?utmasy için so?utma kanallary tasarlanacak ve
enjeksiyon i?leminin gerçekle?ebilmesi için yolluk burcu
yerle?tirilecektir.

1. Kalyp Ayrym Hat ve Yüzeylerinin Çykarylmasy



Daha
önceden tasarymy yapylmy? olan kapak kullanylarak söz konusu kalybyn
bo?lu?unu yaratmak için kalyp ayrym hat ve yüzeyleri çykarylacaktyr. Bu
i?lemler için “Core&Cavity Design” adly arayüz kullanylacaktyr.
Ayrym yüzeylerinin çykarylmasy bu arayüzle otomatik olarak
yapylacaktyr. Ayny i?lemler standart yüzey tasarym komutlaryyla da
otomatik olmaksyzyn yani elle yapylabilmektedir.
Söz konusu
arayüzde “Pulling Direction” adly komut kullanylarak erkek ve di?iye
ait kalyp ayrym yüzeyleri çykarylabilir. Resim 1’de erkek ve di?iye ait
ayrym yüzeyleri görülmektedir. Kullanylan bu komut parça üzerindeki
yüzeylerin açylariny ba?ly olarak ayrym yüzeylerini çykartmakta ve
kullanycyn lokal transfer i?lemlerine de olanak tanymaktadyr.


Resim 1. Erkek ve di?iye ait kalyp ayrym yüzeyleri

Yüzeylerin
çykarylmasyndan sonra yapylacak olan bazy yüzey geli?tirme i?lemleriyle
kalyp bo?lu?unu yaratmada kullanylacak olan yüzeyler elde edilmi? olur.


2. Kalyp Gövdesinin Modellenmesi

Kalyp ayrym
yüzeylerinin çykarylmasyndan sonra kalyp gövdesinin tasarlanmasy
amacyyla “Mold Tooling Design” adly arayüze geçilir. Kalyp gövdesi
modellenirken, gövde standart kataloglardan seçilebilece?i gibi
plakalara ait boyutlar girilerek de modellenebilir. Bu çaly?mada kalyp
gövdesi için DME firmasynyn N2540 adly kalyp gövdesi seçilmi?tir. Bu
i?lemle kalyp gövdesine ait a?a?ydaki plakalar modellenmi? olur :

• Di?i arka plakasy
• Di?i kalyp plakasy
• Erkek kalyp plakasy
• Erkek destek plakasy
• Paralel bloklar
• Ytici ön ve arka plakalary
• Erkek arka plakasy

Resim 2’de DME N2540 kalyp gövdesi görülmektedir.


Resim 2. DME N2540


3. Kalyp Bo?lu?unun Yaratylmasy

Çaly?manyn
bu bölümünde daha önce çykarylmy? enjeksiyonu yapylacak olan kapa?a ait
kalyp ayrym yüzeyleri kullanylarak kalyp bo?lu?u yaratylacaktyr. Bu
i?lem öncesinde kapak kalyp içine uygun olarak yerle?tirilir. Daha
sonra kalyp ayrym yüzeyleri kullanylarak di?i kalyp ve erkek kalyp
plakalary kesilerek enjeksiyon hacmi yaratylyr. Resim 3’de erkek ve
di?i kalyp görülmektedir.




Resim 3. Erkek ve di?i kalyp

4. Kalyp Pim, Burç ve Civatalarynyn Yerle?tirilmesi

Bu
bölümde kalyp gövdesi üzerine ba?lanty elemanlary ve hareket pimleri
yerle?tirilecektir. Ylk olarak di?i arka plakasy ile di?i kalyp
plakasyny birle?tirmek amacyyla 4 adet M16*40 civata kullanylyr. Ayny
?ekilde erkek kalyby da (alt grup) ba?lamak için 4 adet M20*120 civata
kullanylyr. Benzer ?ekilde hareket stabilizasyonunu sa?lamak amacyyla
standart burç ve pimler kalyp gövdesine yerle?tirilir. Resim 4’de
ba?lanty elemanlary yerle?tirilmi? kalyp görülmektedir.


Resim 4. Ba?lanty elemanlary yerle?tirilmi? kalyp


5. Çykarycy Pimlerinin Yerle?tirilmesi

Bu
bölümde enjeksiyon i?lemi bitmi? olan parçanyn kalyp bo?lu?undan dy?ary
atylmasy amacyyla kullanylan çykarycy pimleri yerle?tirilecektir. Di?er
elemanlardan farkly olarak bu tür pimlerin pozisyonlary ve sayylary
kullanycy tarafyndan tanymlanyr. Tanymlama sonrasy yine standart
kataloglanmy? elemanlardan uygun olan çykarycy pimi seçilir ve kalyp
gövdesine yerle?tirilir. Resim 5’de çykarycy pimleri yerle?tirilmi?
kalyp görülmektedir.


Resim 5. Çykarycy pimlerinin yerle?tirilmesi

6. So?utma Kanaly Tasarymy
Kalyp
içine enjekte edilen sycak plasti?in so?utulup katyla?tyrylmasy
amacyyla kullanylan so?utma kanallarynyn tasarymy çok önemlidir. Zira
yanly? tasarymlar sonrasynda ürün geometrisinde bozulmalar
gözlenebilir. Bu nedenle CATIA V5 içinde so?utma kanallarynyn yeri ve
da?ylymlary tasarymcy mühendise byrakylmy?tyr. Uygun bir ?ekilde
so?utma kanaly tasarymy yapabilmek için plastik aky? analizi
yazylymlary kullanylmalydyr. Resim 6’da so?utma kanallary açylmy? kalyp
görülmektedir.


Resim 6. So?utma kanallary

7. Yolluk Burcunun Yerle?tirilmesi
Son
olarak kalyp içine sycak plasti?i ta?yyacak olan yolluk burcunun di?i
arka plakasyna yerle?tirilmesi yapylacaktyr. Tasarlanan kalyp tek gözlü
bir enjeksiyon kalyby oldu?undan yolluk burcunun plakanyn ortasyna
konulmasyna karar verilmi?tir. A?a?yda yolluk burcu da yerle?tirilmi?
kalybyn son hali görülmektedir.


Resim 7. Yolluk burcu yerle?tirilmi? kalyp

Sonuç olarak kalyp tasarymynda CATIA V5 kullanmanyn getirileri için ?unlar söylenebilir :

• Konvansiyonel tasarym tekniklerine göre hyzly tasarym ,
• Standart parça kullanymy ,
• Standart dy?y, özel tasarymlaryn kataloglanabilmesi ve tasarym süreçlerinde tekrar kullanylabilmesi ,
• Di?i ve erkek kalyp ayrym yüzeylerinin çykarylmasynda kullanycy hatasynyn azaltylmasy ,
•
Yapylabilecek olan bilgi tabanly tasarym çaly?malaryyla tecrübesel
bilgilerin CATIA V5 içine aktarylmasy ve bunun sayesinde tasarym
hatalarynyn minimize edilmesi .